বিতৰ্কৰ আৱৰ্তত 'ডেভিদ’! কি বিতৰ্ক হৈছে মাইকেল এঞ্জেলোৱে সৃষ্টি কৰা নগ্ন মূৰ্তিক লৈ?

১৬ শতিকাৰ এই মূৰ্তিটো ফ্ল’ৰেন্সৰ গেলেৰিয়া ডেল একাডেমিয়াত আছে। ২০১৫ চনত এই সংগ্ৰহালয়ৰ পৰিচালক হৈছিল চেচিল হোলবাৰ্গ। কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰাৰ পিছৰে পৰা তেওঁ ‘ডেভিদৰ শালীনতা ৰক্ষা’ত সক্ৰিয় হৈ আছে। ডেভিদৰ ভাবমূর্তি ব্যৱহাৰ কৰি ব্যৱসায় কৰা ব্যক্তি আৰু কোম্পানীসমূহৰ বিৰুদ্ধে চেচিলে ধাৰাবাহিকভাৱে গোচৰ তৰিছে৷ আৰু সফলতাও পালে।

আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় কপিৰাইট আইন অনুসৰি কোনো শিল্পীৰ মৃত্যুৰ ৭০ বছৰৰ পাছত তেওঁৰ কৰ্মৰ মালিক নহয়। ১৫৬৪ চনত মাইকেল এঞ্জেলোৰ মৃত্যু হয়। ফলত তেওঁৰ চিত্ৰ বা মূৰ্তিৰ কোনো মালিকীস্বত্ব থাকিব নালাগে। কিন্তু আন কেইবাখনো দেশৰ দৰে ইটালীতো নিজস্ব বৌদ্ধিক সম্পত্তিৰ আইন আছে। সেই আইন অনুসৰি কোনো শিল্পকৰ্মৰ পুনৰুত্পাদন এনেদৰে কৰিব নোৱাৰি যে সেই শিল্পকৰ্মৰ মৰ্যাদা বা শালীনতাক অৱনমিত কৰিব পাৰি। শিল্পকৰ্মটো থকা গেলেৰী বা সংগ্ৰহালয়েই ইয়াৰ ‘নৈতিক মালিক’। গ্ৰীচ আৰু ভেটিকান চহৰতো নিজাকৈ ঔদ্যোগিক সম্পত্তিৰ আইন আছে, ইটালীৰ দৰেই।

ইটালীৰ আইনখন ব্যৱহাৰ কৰি চেচিল হোলবাৰ্গৰ অনুৰোধত ৰাজহুৱা অভিযুক্তই ধাৰাবাহিকভাৱে গোচৰ আনিছিল। একাডেমীত প্ৰৱেশৰ টিকট বিক্ৰী কৰা কোম্পানী, ডেভিদৰ ছবি থকা টি-চাৰ্ট প্ৰিন্ট কৰা কোম্পানী, আনকি চাবিৰ আঙঠি বা ফ্ৰীজৰ চুম্বক নিৰ্মাণ কৰা কেইবাটাও কোম্পানীকো মামলা কৰা হয়। প্ৰতিটো ক্ষেত্ৰতে অভিযোগ আছিল যে তেওঁলোকে ডেভিদৰ ফটোৰ কিছু অংশ ব্যৱহাৰ কৰা ধৰণে শিল্পকৰ্মৰ পৰা আঁতৰি আহিছিল।

চৰকাৰী অধিবক্তাই যুক্তি দিছিল যে এই ব্যৱসায়ীসকলে কেৱল ডেভিদৰ যৌনাংগৰ ছবিহে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। যাৰ পৰা তেওঁলোকৰ কু-অভিপ্ৰায় স্পষ্ট হৈ পৰে। চেচিলৰ মতে এনে ‘অপব্যৱহাৰ’ই ডেভিদৰ দৰে শিল্পকৰ্মক বদনাম কৰে। গোটেই মূৰ্তিটো দেখি আমি দেখা শিল্পকলাৰে আৱৰি ধৰা মূৰ্তিটোৰ এনে খণ্ডিত ছবিখন আমাৰ শিল্পবোধৰ বাবে যিমানেই জোকাৰণিৰ সৃষ্টি কৰে। 

চেচিলে মনত পেলাই দিয়ে যে কেৱল ডেভিদেই নহয়, ৰেনেছাঁ যুগৰ বহু নগ্ন শিল্পক এইদৰে নিৰ্যাতন কৰা হয়। এই তালিকাত ১৫ শতিকাৰ ইটালীৰ শিল্পী চেণ্ড্ৰ’ বটিচেলিৰ ‘দ্য বাৰ্থ অৱ ভেনাছ’ বা তেওঁৰ সমসাময়িক লিঅ’নাৰ্ডো দা ভিঞ্চিৰ স্কেচ ‘ভিট্ৰুভিয়ান মেন’ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। ‘দ্য বাৰ্থ অৱ ভেনাছ’ ফ্ল’ৰেন্সৰ আন এটা কলা সংগ্ৰহালয় উফিজি গেলেৰীত। "ভিট্ৰুভিয়ান মানুহ" "একাডেমী" ত আছে। লিওনাৰ্ডোৰ এই ছবিখন ব্যৱহাৰ কৰি জাৰ্মান কোম্পানী এটাই প্ৰহেলিকা সৃষ্টি কৰিছিল। ইটালীয়ে তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে গোচৰ ৰুজু কৰে। জয়ী হ’ব পাৰে। এনে কেইবাটাও গোচৰত একাডেমীয়ে হাজাৰ হাজাৰ ইউৰো ক্ষতিপূৰণ লাভ কৰিছে। 

চেচিলে কয় - ''একেৰাহে কেইবাটাও গোচৰত জয়ী হোৱাৰ পাছত আমি বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ পৰা অভিনন্দন পাইছো। বহুতে আমাক সুধিছে যে আমি এই সফলতা কেনেকৈ পালোঁ। আমাৰ পৰা বিভিন্ন সংগ্ৰহালয়ৰ পৰাও পৰামৰ্শ বিচৰা হৈছে।''

চেচিলৰ এই আইনী সফলতাৰ আঁৰত অৱশ্যেই ইটালীৰ আইন আছে। যিবোৰ দেশত এনে আইন নাই, সেইবোৰ দেশত সংগ্ৰহালয়ৰ বাবে এনে পদক্ষেপ লোৱা সম্ভৱ নহয়। যেনে ফ্ৰান্স। পেৰিছৰ বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ কলা সংগ্ৰহালয় হৈছে লুভ্ৰ। এই সংগ্ৰহালয়ত লিওনাৰ্ডোৰ মনালিছাকে ধৰি সমগ্ৰ বিশ্বৰ ৩৮ হাজাৰ শিল্পকৰ্ম আছে। ইয়াৰে অধিকাংশ সামগ্ৰী ১৯ শতিকাৰ বা তাৰ আগৰ। যিহেতু ফ্ৰান্সৰ নিজা কোনো কপিৰাইট আইন নাই, গতিকে যিকোনো ব্যক্তিয়েই এই শিল্পকৰ্মসমূহ নিজৰ ইচ্ছামতে কপি কৰিব পাৰে।

কিন্তু ‘একাডেমিয়া’ৰ এই আইনী বিজয়ক লৈ চিন্তিত হৈ পৰিছে কলা সমালোচক আৰু শিল্প সংগ্ৰাহকৰ এটা দল। নিউয়ৰ্কৰ শিল্প সমালোচক থমাছ চি ডেনজিগাৰৰ মতে, "আমেৰিকান শিল্পী এণ্ডি ৱাৰহলে লিওনাৰ্ডোৰ 'লাষ্ট ছাপাৰ'ৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হৈ শিল্পকৰ্ম সৃষ্টি কৰিছিল। শিল্পকৰ্ম এটা কেনেকৈ অৱনমিত হয় সেইটো কোনে সিদ্ধান্ত লয়?''