শ্বহীদ ৰঞ্জিত বৰপূজাৰী: ভাষা আন্দোলনত ৰচি গৈছিল যুগজয়ী ইতিহাস

পিছে কি পৰিস্থিতিত ৰঞ্জিত বৰপূজাৰীয়ে শ্বহীদবৰণ কৰিবলগীয়া হৈছিল? কি কাৰণত পুলিচী নৃশংসতাই প্ৰাণ কাঢ়িছিল এইগৰাকী সম্ভাৱনাপূৰ্ণ তৰুণৰ?

আহক উভতি চাওঁ-

১৯৬০ চন৷ সেই সময়ত অসমত অসমীয়া কাকতৰ প্ৰচলন কম আছিল৷ কলকাতাৰ পৰা প্ৰকাশিত ‘আনন্দবাজাৰ পত্ৰিকা’ আদি কাকতৰ প্ৰচলন অসমীয়া কাকতৰ প্ৰচলনতকৈ বেছি আছিল বুলি ক’ব পৰা যায়৷ সেই সময়ত অসমত যিমানে অসমীয়া ভাষা ৰাজ্যভাষা হ’ব লাগে বুলি দাবী উত্থাপন হ’বলৈ ধৰিলে, সিমানেই কলকাতাৰ পৰা প্ৰকাশিত কাকতে অসমবাসীৰ সেই ন্যায্য দাবীৰ বিৰোধিতা কৰিবলৈ ধৰিলে৷ তৎসত্ত্বেও অসমবাসীয়ে ৰাজ্যভাষাৰ দাবীটো জোৰকৈ ধৰি থাকিল আৰু অসমীয়া ৰাজ্যভাষা প্ৰতিষ্ঠাৰ বাবে আন্দোলন পৰ্যন্ত কৰিবলৈ বাধ্য হৈছিল৷ পিছ পৰি ৰোৱা নাছিল কটন কলেজৰ ছাত্ৰ সমাজ৷ ১৯৬০ চনৰ ৪ জুলাইত আন্দোলনে তীব্ৰৰূপ ধাৰণ কৰিছিল৷ তেতিয়া ৰাজ্যৰ ৰাজধানী আছিল শ্বিলঙত৷ মুখ্যমন্ত্ৰী আছিল বিমলাপ্ৰসাদ চলিহা৷ ৰঞ্জিত বৰপূজাৰী আছিল কটন কলেজৰ ২নং ছাত্ৰাবাসত৷ সেই ছাত্ৰাবাসৰ বাৰাণ্ডাতে ছাত্ৰসকল সমবেত হৈ সাজু হৈছিল সামূহিক প্ৰতিবাদৰ বাবে৷ সেই সময়ত লালা বি কে দে’ নামৰ এগৰাকী উচ্চপদস্থ পুলিচ বিষয়াই সেই আন্দোলনৰ বিপৰীত মেৰুত অৱস্থান কৰি বাংলা ভাষাৰ হৈ কাম কৰিছিল বুলি শুনা যায়৷ কটনৰ ছাত্ৰৰ প্ৰতিবাদী কাৰ্যসূচীত জনসমাগম বৃদ্ধি হৈছিল যদিও হিংসাত্মক ৰূপ ধাৰণ কৰা নাছিল বুলি পিছত জানিব পৰা গৈছিল৷ গুলীচালনাৰ কৰিবলগীয়া পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি নোহোৱা সত্ত্বেও গুলীচালনাৰ আদেশ দিয়া হৈছিল৷ আৰু তাৰ পাছৰখিনি ইতিহাস৷ কেইবাগৰাকীও লোক আহত হৈছিল সেই ঘটনাত৷ আৰু পুলিচৰ গুলীয়ে বুকু বিদীৰ্ণ কৰিছিল ফুলকুমলীয়া ৰঞ্জিত বৰপূজাৰী নামৰ কটনিয়ানগৰাকীৰ৷

ৰঞ্জিত বৰপূজাৰীয়ে শ্বহীদবৰণ কৰা ইতিহাস আৰু সেই সময়ৰ জাতীয় জীৱনৰ ভাষিক সংকটৰ প্ৰেক্ষাপট সম্পৰ্কে ‘প্ৰত্যাহ্বান’ শীৰ্ষক এখন ই-আলোচনীত শিক্ষাবিদ ড° কৃষ্ণগোপাল ভট্টাচাৰ্যই লিখিছে এনেদৰে—

‘সেই সময়ত অসমত অসমীয়াভাষী লোকৰ সংখ্যা প্ৰায় ৬৭ ভাগ আছিল (তেতিয়াৰ অসম বৰ অসম আছিল)৷ প্ৰায় ১৯ শতাংশ বাঙালী লোকৰ সৰহখিনিয়েই আছিল বৰাক উপত্যকাত, কিন্তু এইসকল লোকে কোৱা বাঙালী ভাষাটো বাংলাভাষাৰ পৰা সিমানেই বেলেগ আছিল যিমানখিনি বেলেগ আছিল অসমীয়া ভাষাৰ পৰা৷ লামডিং আদি কেইখনমান ৰে’লৱে’ নগৰতো কিছু সংখ্যক বাঙালী লোক আছিল কিন্তু বিভিন্ন কাৰণত তেওঁলোক গৰিষ্ঠ অসমীয়া মানুহখিনিৰ লগত মিলিজুলি আছিল৷ খাচীয়া-জয়ন্তীয়া পাহাৰ আদিত থকা জনজাতীয় মানুহখিনিয়ে নিজৰ ভাষা আৰু দোৱান ব্যৱহাৰ কৰিছিল, কিন্তু তেওঁলোকৰ সংখ্যা অসমৰ মুঠ জনসংখ্যাৰ ৫ শতাংশৰ বেছি নাছিল৷ নগাপাহাৰ আৰু নেফাৰ (এতিয়াৰ অৰুণাচল প্ৰদেশ) লোকসকলেও ‘লিংগুৱাফ্ৰাংকা’ হিচাপে অসমীয়া ভাষাকে ব্যৱহাৰ কৰিছিল৷ স্বতঃসিদ্ধভাৱেই অসমৰ ৰাইজে ১৯৫০ চনৰ পৰাই অসমীয়া ভাষাক ৰাজ্যভাষা হিচাবে গ্ৰহণ কৰাৰ বাবে দাবী জনাই আছিল৷ কিন্তু বিভিন্ন ৰাজনৈতিক অংকত আউল লগাৰ ভয়ত অসম চৰকাৰে বিষয়টো এৰাই চলিছিল৷ ১৯৬০ চনৰ অসম বিধানসভাৰ বাজেট অধিৱেশনৰ শেষৰফালে বিৰোধী দলসমূহৰ পৰা বিধানসভাত প্ৰস্তাৱ দাঙি ধৰা হ’ল যে চৰকাৰে অতি শীঘ্ৰে অসমত অসমীয়াক ৰাজ্যভাষা হিচাবে ঘোষণা কৰিব লাগে৷ তেতিয়াৰ মুখ্যমন্ত্ৰী স্বৰ্গীয় বিমলা প্ৰসাদ চলিহাই বিধানসভাত এক অদ্ভূত ঘোষণা কৰিলে যে অসমীয়া ভাষাক ৰাজ্যভাষা হিচাপে ঘোষণা কৰিব লাগে, এই দাবীটো আহিব লাগে অনা-অসমীয়াসকলৰ পৰা৷ পৰোক্ষভাৱে তেখেতে বুজাই দিলে যে অনা-অসমীয়াসকলক অসন্তুষ্ট কৰি অসমীয়া ভাষাক ৰাজ্যভাষা ঘোষণা কৰিব নোৱাৰে৷ অসমৰ সংকট মুহুৰ্তবোৰত আমাৰ নিজৰ মানুহেই ৰাজ্যখনৰ স্বাৰ্থক সদায় বিশ্বাসঘাতকতা কৰি আহিছে৷ সেইবাবেই ১৯৬০ৰ মাজভাগত অসমৰ ৰাইজ জ্বলি উঠিল, আৰম্ভ হ’ল ভাষা আন্দোলনৰ৷ ৰঞ্জিত বৰপূজাৰী শ্বহীদ হ’ল, সূৰ্য বৰা হেৰাই গ’ল আৰু ক’ত যে দুৰ্ঘটনা নঘটিল৷ শেষত যেনিবা ১৯৬১ চনত ৰাজ্যভাষা আইনখন হ’ল, ইচ্ছাকৃতভাৱে তাত বহু সুৰুঙা ৰখা হ’ল আৰু এতিয়া আমি জানো যে ৰাজ্যভাষা আইন আজিও কাৰ্য্যকৰী নহ’ল পূৰ্ণাংগ ৰূপত৷ ১৯৬০ৰ ভাষা আন্দোলনে উত্থাপন কৰা বহু কথা তেনেকৈয়ে ৰৈ গ’ল আৰু সমগ্ৰ পূৰ্বাঞ্চলত অসমীয়া ভাষাই যি গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা এসময়ত লৈ আছিল, সেয়া ক্ৰমে ক্ৰমে অধিক সংকুচিত হৈহে আহিব ধৰিছে৷’

ৰঞ্জিত বৰপূজাৰীৰ ত্যাগ আৰু সংগ্ৰামক মৰ্যাদা দিবলৈ প্ৰতিগৰাকী স্বাভিমানী অসমীয়া সংকল্পবদ্ধ হোৱাৰ সময় এয়া৷ ৰাজনৈতিক কাৰচাজিয়ে ভাষাটোৰ প্ৰতি সংশয় নমাৰ সময়ত ঐতিহ্যশালী ভাষাটোক সুৰক্ষিত কৰি ৰাখিবলৈ প্ৰতিগৰাকী অসমবাসীয়ে জাতীয় দায়বদ্ধতাৰ পৰিচয় দিয়াৰ এয়াই যে সময়৷