বিশ্বজুৰি লিংগ অসমতাৰ বলি হৈছে মহিলা কৰ্মচাৰী; বিশ্ব বেংকৰ প্ৰতিবেদনে পোহৰলৈ আনিলে উদ্বেগজনক তথ্য

প্ৰতিবেদনখনত কোৱা হৈছে দৰমহাৰ ক্ষেত্ৰত মহিলাসকলে পুৰুষক পৰিশোধ কৰা প্ৰতি ১ ডলাৰৰ বাবে মাত্ৰ ৭৭ চেণ্ট উপাৰ্জন কৰে। অধিকাৰৰ ব্যৱধান অৱসৰৰ সকলো পথতে বিস্তাৰিত। ৬২টা অৰ্থনীতিত পুৰুষ আৰু মহিলাই অৱসৰ ল’ব পৰা বয়স একে নহয়৷

প্ৰতিবেদনত লগতে কোৱা হৈছে যে কৰ্মক্ষেত্ৰত মহিলাৰ বিকল্প সীমিত কৰা দুটা মুখ্য কাৰক আছে: হিংসাৰ পৰা সুৰক্ষা আৰু শিশু যত্ন সেৱাৰ প্ৰৱেশাধিকাৰ। যেতিয়া সেই পদক্ষেপবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়, মহিলাসকলে পুৰুষসকলে কৰা আইনী সুৰক্ষাৰ মাত্ৰ ৬৪% উপভোগ কৰে, যি পৰিসংখ্যা পূৰ্বৰ ৭৭% আকলনতকৈ বহু কম বুলি প্ৰতিবেদনত কোৱা হৈছে।

বিশ্বৰ ১৯০টা অৰ্থনীতিত লিংগৰ ব্যৱধান বিস্তৃত, আইনী সংস্কাৰ আৰু প্ৰকৃত ফলাফলৰ মাজত যথেষ্ট পাৰ্থক্য আছে বুলি প্ৰতিবেদনখনে লগতে কয়।

প্ৰথমে আমি লিংগৰ ব্যৱধান বুজি লওঁ আহক:

লিংগৰ ব্যৱধান হৈছে যেতিয়া মহিলা আৰু পুৰুষক অধিকাৰ, সুযোগ, দৰমহা, লাভালাভ আৰু অংশগ্ৰহণৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি বেলেগ ধৰণে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। অৰ্থনীতিবিদসকলে আজিকালি লিংগৰ ব্যৱধানক শ্ৰমিক বজাৰত পুৰুষ আৰু মহিলাই লাভ কৰা ফলাফলৰ প্ৰণালীগত পাৰ্থক্য বুলি উল্লেখ কৰে। বিশ্ব অৰ্থনৈতিক মঞ্চই (ডব্লিউইএফ) ২০২৩ চনৰ বাবে ইয়াৰ গ্লোবেল জেণ্ডাৰ গেপ (জিজিজি) সূচকত ভাৰতক ১৪৬খন দেশৰ ভিতৰত ১২৭সংখ্যক স্থান দিছে। বিশ্ব বৈষম্য প্ৰতিবেদন ২০২২ৰ আকলন অনুসৰি, পুৰুষে ভাৰতত শ্ৰমিক উপাৰ্জনৰ ৮২% উপাৰ্জন কৰে, আনহাতে মহিলাসকলে ১৮% উপাৰ্জন কৰে।

কৰ্মক্ষেত্ৰত লিংগৰ ব্যৱধান:

মেকিনছে চলোৱা এক অধ্যয়ন অনুসৰি পুৰুষৰ তুলনাত মহিলাসকলক প্ৰৱেশ পৰ্যায়ৰ চাকৰিত নিয়োগ কৰাৰ সম্ভাৱনা কম যদিও তেওঁলোকৰ স্নাতক ডিগ্ৰী আৰু এট্ৰিচন হাৰ একে। 

কৰ্মচাৰীসকলে কৰ্পোৰেট জখলাৰ ওপৰলৈ যোৱাৰ লগে লগে বৈষম্য বৃদ্ধি পায়। মেনেজাৰলৈ পদোন্নতি পোৱা প্ৰতি ১০০জন পুৰুষৰ বিপৰীতে কেৱল ৮৬গৰাকী মহিলাই একে স্থিতি লাভ কৰে বুলি অধ্যয়নটোত উল্লেখ কৰা হৈছে। সেয়েহে, প্ৰৱেশ পৰ্যায়ৰ চাকৰিত মহিলাৰ অভাৱৰ ফলত কম সংখ্যক যোগ্য মহিলাই পদোন্নতি লাভ কৰে।

ভাৰতৰ সংবিধানে অনুচ্ছেদ ৩৯ (ঘ) আৰু অনুচ্ছেদ ৪২-ৰ অধীনত পুৰুষ আৰু মহিলা দুয়োৰে বাবে সমান কামৰ বাবে সমান দৰমহাৰ নিশ্চয়তা দিয়ে। ই অনুচ্ছেদ ১৫(১) আৰু অনুচ্ছেদ ১৫(২)ৰ অধীনত লিংগৰ আধাৰত বৈষম্যমূলক আচৰণ নিষিদ্ধ কৰে।

যদিও ৯৫খন দেশে সমান দৰমহাৰ ওপৰত আইন প্ৰণয়ন কৰিছিল, দৰমহাৰ ব্যৱধান আৱৰা নিশ্চিত কৰাৰ বাবে মাত্ৰ ৩৫খন দেশত ব্যৱস্থা আছিল। প্ৰতিবেদনখনে উল্লেখ কৰিছে যে লিংগৰ ব্যৱধান বন্ধ কৰিলে বিশ্বব্যাপী মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদন ২০%তকৈও অধিক বৃদ্ধি হ’ব।

কৰ্মৰত মহিলাসকলৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান:

বিশ্ব বেংকে কয় যে মহিলাসকলে পুৰুষৰ তুলনাত দিনত গড়ে ২, ৩ ঘণ্টা অধিক অবৈতনিক যত্নৰ কামত অতিবাহিত কৰে, ইয়াৰ বেছিভাগ শিশু যত্নৰ বাবে।

যেতিয়া সংগঠন এটাই শিশু যত্নৰ প্ৰৱেশাধিকাৰ সম্প্ৰসাৰিত কৰে, শ্ৰমিক শক্তিত মহিলাৰ অংশগ্ৰহণ আৰম্ভণিতে ১ শতাংশ পইণ্ট বৃদ্ধি হয় আৰু তাৰ পাছত পৰৱৰ্তী পাঁচ বছৰত দুগুণ হয় বুলি প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা হৈছে। প্ৰতিবেদনত কোৱা হৈছে যে কেৱল ৭৮টা অৰ্থনীতিয়ে সৰু ল'ৰা-ছোৱালী থকা অভিভাৱকসকলৰ বাবে বিত্তীয় বা কৰ সমৰ্থন প্ৰদান কৰে৷ আনহাতে ৬২খন দেশৰ শিশু যত্ন সেৱা নিয়ন্ত্ৰণ কৰা মান আছে, যাৰ অবিহনে মহিলাসকলে তেওঁলোকৰ যত্নত সন্তান থকাৰ সময়ত কামলৈ যোৱাৰ বিষয়ে দুবাৰ ভাবিব লাগিব৷

মহিলাসকলৰ বাবে আন এক বাধা হৈছে ঘৰুৱা হিংসা, যৌন নিৰ্যাতন, বাল্য বিবাহ আৰু ফেমিচাইডৰ বিৰুদ্ধে আইনী সুৰক্ষা। যদিও কৰ্মক্ষেত্ৰত যৌন উৎপীড়ন নিষিদ্ধ কৰাৰ বাবে ১৫১টা অৰ্থনীতিত আইন আছে, মাত্ৰ ৩৯টাত ৰাজহুৱা স্থানত ইয়াক নিষিদ্ধ কৰা আইন আছে। ই প্ৰায়ে মহিলাসকলক কামলৈ যাবলৈ ৰাজহুৱা পৰিবহন ব্যৱহাৰ কৰাত বাধা দিয়ে বুলি বিশ্ব বেংকৰ প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা হৈছে।

ভাৰতৰ স্থান কি?

ক’ভিড মহামাৰী আৰু লকডাউনে কেৱল বিশ্বৰ অৰ্থনীতিক প্ৰভাৱিত কৰাই নহয়, কিন্তু আৰ্থ-সামাজিক বৈষম্য আৰু মনোবিজ্ঞান বৃদ্ধি কৰে। চেণ্টাৰ ফৰ মনিটৰিং ইণ্ডিয়ান ইকনমি (চিএমআইই)ৰ তথ্য অনুসৰি, ২০২০ৰ এপ্ৰিলৰ পৰা ২০২১ৰ এপ্ৰিলৰ ভিতৰত ২৭% পুৰুষৰ তুলনাত ৩৭% মহিলাই চাকৰি হেৰুৱাইছিল। এইটো দেখা গৈছে যে মহিলাসকলৰ নিযুক্তি পুনৰুদ্ধাৰ লেহেমীয়া হৈছে।

চি.এম.আই.ই.-ৰ তথ্য অনুসৰি, আনকি ২০২২ৰ জানুৱাৰীত মহিলা শ্ৰমিক শক্তিৰ অংশগ্ৰহণ ২০২০ৰ জানুৱাৰীৰ তুলনাত ৯.৪% কম আছিল, পুৰুষৰ বাবে ১.৬%ৰ তুলনাত।