চন্দ্ৰত খোজ কাঢ়িছে 'প্ৰজ্ঞান’-এ! 'বিক্ৰম’ৰ দুৱাৰ খুলি চন্দ্ৰত ভৰি থলে 'প্ৰজ্ঞান’-এ! জানক চন্দ্ৰপৃষ্ঠত কিদৰে কাম কৰিছে ৰভাৰ বিক্ৰমে!

বুধবাৰে ভাৰতীয় সময় অনুসৰি সন্ধিয়া ৬:৪০ বজাত লেণ্ডাৰ বিক্ৰমে চন্দ্ৰ স্পৰ্শ কৰে। চন্দ্ৰত ভোৰভোৰাই লেণ্ডাৰৰ পৰা নামি আহে ৰভাৰ প্ৰজ্ঞান। ইয়াৰ পিছত তেওঁ লাহে লাহে কাম কৰিবলৈ ধৰিলে। ইছৰোৰ অধ্যক্ষ এছ সোমনাথে কয় যে অহা ১৪ দিনত এই ৰভাৰখনে চন্দ্ৰৰ খনিজ গঠন, ভূমিকম্পীয় কাৰ্যকলাপ পৰীক্ষা কৰিব।

ইছৰোৰ এক্স (টুইটাৰ) হেণ্ডেলত বৃহস্পতিবাৰে পুৱা পোষ্ট কৰা হৈছে যে ভাৰতৰ তৃতীয়খন চন্দ্ৰযান ৰভাৰে লেণ্ডাৰৰ পৰা নামি চন্দ্ৰত খোজ কাঢ়িবলৈ আৰম্ভ কৰিছে। ইছৰোৱে ৰভাৰ বিক্ৰমে তোলা চন্দ্ৰপৃষ্ঠৰ কেইবাখনো ছবি আৰু ভিডিঅ’ও পোষ্ট কৰে। বৃহস্পতিবাৰে পুৱা ৭ বজাত ৰাষ্ট্ৰপতি দ্ৰৌপদী মুৰ্মুৱে লেণ্ডাৰৰ পৰা নামি অহাৰ খবৰ পোষ্ট কৰে। তেওঁ লিখিছে, চন্দ্ৰযান-৩ সফলতাৰ আন এক মাইলৰ খুঁটি অতিক্ৰম কৰিছে। প্ৰজ্ঞানে চন্দ্ৰৰ বিষয়ে কি তথ্য আনে সেই কথা জানিবলৈ তেওঁ বাকী দেশবাসী আৰু বিজ্ঞানীসকলৰ দৰে আগ্ৰহী।

বৃহস্পতিবাৰে সন্ধিয়া ইছৰোৰ এক্স হেণ্ডেলত আন এক পোষ্ট। তাতেই তেওঁ ক’লে যে সকলো কাম সময়মতে চলি আছে। ইছৰোৰ অধ্যক্ষ সোমনাথে পিটিআইক জনোৱা মতে, ৰভাৰখনত দুটা ইনষ্ট্ৰুমেণ্ট আছে। লেণ্ডাৰখনত তিনিটা আছে। এই যন্ত্ৰসমূহে চন্দ্ৰৰ খনিজ গঠন, পৰিৱেশ আৰু ভূমিকম্পীয় কাৰ্যকলাপৰ অনুসন্ধান কৰিব।

সোমনাথ ক’ইও কয় যে চন্দ্ৰ চিহ্নিত কৰা ঠাইত ‘বিক্ৰম’ অৱতৰণ কৰিছিল। এই লেণ্ডাৰখন চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ মেৰুত ৪.৫ কিলোমিটাৰ দীঘল আৰু ২.৫ কিলোমিটাৰ বহল অঞ্চলত অৱতৰণ কৰিবলৈ নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছিল। সেই অঞ্চলৰ পৰা ৩০০ মিটাৰৰ ভিতৰত অৱতৰণ কৰে লেণ্ডাৰখন।

ইছৰোৱে ৰভাৰ প্ৰজ্ঞানে চন্দ্ৰৰ মাটি স্পৰ্শ কৰাৰ ভিডিঅ’ও প্ৰকাশ কৰে। লেণ্ডাৰ বিক্ৰমৰ পেটৰ পৰা লাহে লাহে ওলাই আহি চন্দ্ৰৰ মাটিত অৱতৰণ কৰে ৰভাৰ প্ৰজ্ঞান। আৰু লেণ্ডাৰ বিক্ৰমে সেই ঐতিহাসিক মুহূৰ্তৰ ছবি আৰু ভিডিঅ’ তুলিছিল। ছবিখন ইছৰ’ত পোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকে এক্স হেণ্ডেলত ভিডিঅ’টো শ্বেয়াৰ কৰিলে।

তৃতীয় চন্দ্ৰ অভিযানৰ সফলতা নিৰ্ভৰশীল এই অভিযানমূলক চোৰাংচোৱা তথ্যৰ আকাৰ প্ৰায় শ্বপিং ট্ৰলীৰ সমান। অৰ্থাৎ আকাৰত যথেষ্ট সৰু। ইয়াৰ ওজন ২৬ কেজি। প্ৰজ্ঞানৰ দৈৰ্ঘ্য ৩৬ ইঞ্চি। এফালে সৌৰ পেনেল। যদিও প্ৰজ্ঞানৰ ভিতৰত এটা সৰু বেটাৰী আছে, তথাপিও তেওঁ মূলতঃ এই সৌৰ পেনেলৰ জৰিয়তে শক্তি জমা কৰে। এই সৌৰ পেনেলে ৫০ ৱাট শক্তি উৎপাদন কৰিব পাৰে। বাকী শক্তি ভিতৰৰ ইলেক্ট্ৰনিকছৰ পৰা আহে। ইলেক্ট্ৰনিক ডিভাইচটোৱে কাম কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলেই শক্তি উৎপাদন আৰম্ভ হয়।

প্ৰজ্ঞান অতি লাহে লাহে গতি কৰে। ইয়াৰ গতি প্ৰতি ছেকেণ্ডত এক চেণ্টিমিটাৰ। প্ৰতি ঘণ্টাত ০.০৩৬ কিলোমিটাৰ। প্ৰজ্ঞানখনৰ সন্মুখত কেইবাটাও নেভিগেচন কেমেৰা আছে। সেই কেমেৰাৰ মাজেৰে সি আগৰ বাটটো দেখে। কিন্তু প্ৰজ্ঞান সম্পূৰ্ণ স্বয়ংক্ৰিয় নহয়। প্ৰয়োজন হ’লে ইছৰোৱে তেওঁক পৃথিৱীৰ পৰাই আদেশ আৰু নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰে। ইছৰোৱে লেণ্ডাৰ বিক্ৰমৰ জৰিয়তে প্ৰজ্ঞানলৈ নিৰ্দেশনা প্ৰেৰণ কৰে। গতিকে প্ৰজ্ঞানে বিক্ৰমৰ পৰা ৫০০ মিটাৰৰ ভিতৰত সদায় বিচৰণ কৰিব। তেনেকৈয়ে বনোৱা হৈছে। অন্যথা তেওঁ নিৰ্দেশনা নাপাব।

চন্দ্ৰৰ মাটি শিলৰ। খহটা ছয় চকা থকা এই ৰভাৰখন বিশেষভাৱে এনেদৰে ডিজাইন কৰা হৈছে যাতে ইয়াৰ ওপৰত উজুটি খাই প্ৰজ্ঞান নপৰে। শিলৰ ওপৰেৰে গতি কৰি থাকোঁতে এটা চকা ওপৰলৈ বা সৰি পৰে আৰু বাকীবোৰক স্থবিৰ কৰি ৰাখে।

চন্দ্ৰযান-৩ ১৪ দিন চন্দ্ৰৰ মাটিত নিজৰ কাম সম্পাদন কৰিব। এই ১৪ দিনৰ কাম শেষ হ’লে কি হ’ব? চন্দ্ৰযান-৩ পেকিং কৰি ঘৰলৈ উভতি যাবনে? ইছৰোৰ মতে, সেয়া নহ’ব। লেণ্ডাৰ ‘বিক্ৰম’ বা ৰভাৰ ‘প্ৰজ্ঞান’ কামৰ অন্তত ‘ঘৰ’লৈ উভতি নাহে। চন্দ্ৰৰ মাটিত চিৰদিন থাকিব। আনকি ১৪ দিন কাম কৰি চাকৰিতে মৃত্যুবৰণ কৰিব পাৰে।