চন্দ্ৰপৃষ্ঠত সিঁচৰিত হৈ পৰি আছে ৯৬টাকৈ আৱৰ্জনাৰ বেগৰ পৰা গ’ল্ফ বল, ফটোগ্ৰাফলৈকে! কিন্তু ক’ৰপৰা আহিল এইবোৰ?

বিভিন্ন দেশৰ লেণ্ডাৰ, ৰভাৰ, পাৰ্ট, ভঙা মহাকাশযান আদি চন্দ্ৰৰ মাটিত পৰি আছে। কিন্তু এয়াই শেষ নহয়। ইয়াৰ উপৰিও বহুতো বস্তু আছে, যাৰ অধিকাংশই মহাকাশচাৰীসকলে অনিচ্ছা সত্ত্বেও চন্দ্ৰৰ মাটিত এৰি থৈ গৈছে। ইচ্ছাকৃতভাৱে দুই এক সামগ্ৰী এৰি থৈ গ’ল। মহাকাশচাৰীসকলে চন্দ্ৰত এৰি থৈ যোৱা স্মৃতিচিহ্নসমূহৰ ভিতৰত আছে মলৰ পৰা গলফ বল, পতাকা, আনকি পৰিয়ালৰ ফটোও।

চন্দ্ৰত দেখা পোৱা প্ৰায়বোৰ অদ্ভুত বস্তু আমেৰিকাৰ এপ’ল’ অভিযানৰ মহাকাশচাৰীসকলে এৰি থৈ যায়। বিশ্বাস কৰা হয় যে, বিভিন্ন এপ’ল’ অভিযানৰ বাবে চন্দ্ৰত প্ৰায় দুই লাখ কিলোগ্ৰাম আৱৰ্জনা জমা হৈছে। এবাৰ চাওঁ আহক, মহাকাশচাৰীসকলে চন্দ্ৰৰ বুকুত এৰি থৈ অহা কিছু বস্তু।

মহাকাশচাৰীসকলে এৰি থৈ আহিছে মহাকাশৰ বেগটো। কোৱা হয় যে চন্দ্ৰৰ বুকুত এই ধৰণৰ তৰল পদাৰ্থৰ ৯৬টা বেগ পৰি আছে। মহাকাশচাৰীসকলে উভতি অহাৰ পথত মহাকাশযানখনৰ অতিৰিক্ত ওজন কমোৱাৰ বাবে চন্দ্ৰত মলৰ মোনা পেলাই দিয়ে। তাৰোপৰি মহাকাশযানখনত কোনো ধৰণৰ অপ্ৰীতিকৰ পৰিস্থিতিৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ মহাকাশচাৰীসকলে সেই বেগবোৰ চন্দ্ৰত পেলাই দিছিল।

চন্দ্ৰত অৱতৰণ কৰা মহাকাশচাৰীসকলে চন্দ্ৰত মুঠ ৯৬ টা বেগ আৱৰ্জনা এৰি থৈ আহিছে। নাছাৰ মতে, বগা জেটিছন বেগবোৰ নিশ্চিতভাৱে এতিয়াও চন্দ্ৰৰ চাৰিওফালে সিঁচৰতি হৈ আছে। চন্দ্ৰত অৱতৰণ কৰা প্ৰথম দুজন মহাকাশচাৰীৰ ভিতৰত এজন এডউইন এলড্ৰিনে এপ্ৰিল মাহত টুইট কৰিছিল, “ভৱিষ্যতে মোৰ মলভৰ্তি বেগটো যিয়েই বিচাৰি পাব তাৰ বাবে বহুত বেয়া লাগিছে।’’

যদিও এলড্ৰিন চন্দ্ৰত খোজ কঢ়া দ্বিতীয়জন ব্যক্তি আছিল, তথাপিও তেওঁ আছিল চন্দ্ৰৰ মাটিত প্ৰস্ৰাৱ কৰা প্ৰথম মহাকাশচাৰী। মহাকাশ বিশেষজ্ঞ টিজেল মুইৰ-হাৰমনিৰ ‘এপ’ল’ টু দ্য মুন: এ হিষ্ট্ৰী ইন ফিফটি অবজেক্টছ’ নামৰ গ্ৰন্থ অনুসৰি এলড্ৰিনৰ প্ৰস্ৰাৱ সংগ্ৰহৰ বেগটো চন্দ্ৰৰ পৃষ্ঠত ফাটি যায় আৰু প্ৰস্ৰাৱ চন্দ্ৰৰ মাটিত ছিটিকি পৰে।

মহাকাশচাৰীৰ মল-মূত্ৰৰ উপৰিও চন্দ্ৰৰ বুকুত আমেৰিকাৰ পতাকাও পোৱা যায়। ১৯৬৯ চনৰ ১৬ জুলাইত এপ’ল’ ১১ অভিযানৰ সময়ত আৰ্মষ্ট্ৰং আৰু এলড্ৰিনে চন্দ্ৰত ভৰি দিছিল। উভতি অহাৰ পথত চন্দ্ৰৰ বুকুত দেশৰ পতাকাখন এৰি থৈ আহে।

কিন্তু পাঁচ দশকৰ আগতে আৰ্মষ্ট্ৰং আৰু এলড্ৰিনে এৰি যোৱা পতাকাখনে নিজৰ জিলিকনি হেৰুৱাই পেলাইছে। UV ৰশ্মি আৰু উষ্ণতাই পতাকাৰ ৰূপ ম্লান কৰি পেলাইছে। ইয়াৰ বাহিৰেও বাকী এপ’ল’ অভিযানৰ সময়ত মহাকাশচাৰীসকলে চন্দ্ৰত পতাকা এৰি থৈ গৈছিল। নাছাৰ মতে তেওঁলোকৰ অৱস্থাও সময়ৰ লগে লগে দূষিত হৈছে।

এপ’ল’ মিছনে এৰি থৈ যোৱা এটা ধনেশ চৰাইৰ পাখি আৰু এলুমিনিয়ামৰ হাতুৰীও চন্দ্ৰত পোৱা যায়। মহাকাশচাৰী ডেভিদ স্কটে এপ’ল’ ১৫ অভিযানৰ সময়ত এটা পৰীক্ষা চলাইছিল। একে সময়তে এটা উচ্চতাৰ পৰা চন্দ্ৰৰ মাটিলৈ হাতুৰী আৰু ধনেশ চৰাইৰ পাখি নিক্ষেপ কৰা হয়। মহাকাশৰ শূন্যতাত দুয়োটাই প্ৰায় একেলগে চন্দ্ৰপৃষ্ঠত স্পৰ্শ কৰিছিল। সেই পাখি আৰু হাতুৰী চন্দ্ৰৰ মাটিত পৰি আছে।

মহাকাশচাৰী চাৰ্লছ ডুকে ১৯৭২ চনত এপ’ল’ ১৬ অভিযানৰ অংশ হিচাপে চন্দ্ৰলৈ গৈছিল। ৩৬ বছৰ বয়সত তেওঁ চন্দ্ৰত ভৰি দিছিল। চাৰ্লছ আছিল চন্দ্ৰত খোজ কঢ়া আটাইতকৈ কম বয়সীয়া মহাকাশচাৰী। চাৰ্লছে পত্নী ড’ৰথী মিড ক্লেবৰ্ণ আৰু দুজন পুত্ৰক পৃথিৱীত এৰি থৈ যায়।

চাৰ্লছে চন্দ্ৰলৈ যোৱাৰ সময়ত লগত পৰিয়ালৰ ফটো এখন তুলি লৈছিল। চন্দ্ৰৰ পৰা উভতি আহোঁতে সেই ছবিখন তেওঁ লগত লৈ যোৱা নাছিল। চন্দ্ৰৰ বুকুত স্মৃতিগ্ৰন্থ হিচাপে এৰি থৈ আহে। ছবিখন এৰি যোৱাৰ পিছত চাৰ্লছে সেই ছবিখনৰো এখন ফটো তুলিলে।

আৰ্মষ্ট্ৰঙে প্ৰথমে চন্দ্ৰত ভৰি দিছিল, এলড্ৰিনে প্ৰথমটো শব্দ কৰিলে। আৰু এলান শ্বেপাৰ্ডে প্ৰথমে চন্দ্ৰত গলফ খেলিছিল। এলান আছিল এজন পেছাদাৰী গলফাৰ। এপ’ল’ ১৪ অভিযানৰ সময়ত তেওঁ চন্দ্ৰলৈ গৈছিল। লগতে নাছাৰ অনুৰোধত তেওঁ দুটা গলফ বল আৰু এটা ক্লাব চন্দ্ৰলৈ লৈ যায়। এলান তালৈ গৈ সেই বল দুটাৰে খেলিলে। সেই দুয়োটা বল চন্দ্ৰত পোৱা যায়।

এলানে কয় যে দুয়োটা বল বহু দূৰলৈ গৈছিল। কিন্তু কোনো গ’ল্ফ বলৰ কোম্পানীয়ে যাতে মুনাফা ল’ব নোৱাৰে, তাৰ বাবে কোনটো কোম্পানীৰ বল লগত লৈ তেওঁ চন্দ্ৰলৈ গ’ল সেই কথা কাকো কোৱা নাছিল। এলানে তেওঁৰ আত্মজীৱনীত এই কথা লিখিছে।

জিন শ্বুমেকাৰ আছিল এজন আমেৰিকান ভূতত্ত্ববিদ। তেওঁ বহুতো ধুমকেতু আৰু গ্ৰহৰ আৱিষ্কাৰত অৰিহণা যোগাইছিল। শ্বুমেকাৰৰ মৃত্যুৰ পিছত তেওঁৰ মৃতদেহ এখন মহাকাশযানেৰে চন্দ্ৰলৈ প্ৰেৰণ কৰা হয়। জোতা নিৰ্মাতা একমাত্ৰ ব্যক্তি যাৰ হাড় চন্দ্ৰত থাকে।

এপ’ল’ ১৫ মহাকাশচাৰীয়ে চন্দ্ৰৰ মাটিত ‘পতিত মহাকাশচাৰী’ নামৰ এলুমিনিয়ামৰ ভাস্কৰ্য্য পুতি থৈছিল। বেলজিয়ামৰ শিল্পী পল ভান হ’ডনকে নিৰ্মাণ কৰিছিল এই ভাস্কৰ্য্য। এপ’ল’-১৫ অভিযানৰ মহাকাশচাৰীসকলে স্মৃতিগ্ৰন্থ হিচাপে চন্দ্ৰত এৰি থৈ গৈছিল এই এলুমিনিয়ামৰ ভাস্কৰ্য্য।