ডিজিটেল ডেস্ক: এই মাছ যেন এটা যাদুকৰ। বহুতে হয়তো জানে আৰু বহুতে মাছটোৰ নামটোও নাজানে। এই মাছৰ নাম জেব্ৰা মাছ। ইয়াৰ শক্তিৰ বিষয়ে জানি আপুনি আচৰিত হ’ব। মূলতঃ এই জেব্ৰা মাছটো বংগৰ গ্ৰাম্য অঞ্চল আৰু উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ নদী, পুখুৰী, খালবোৰত পোৱা যায়।
আকাৰত আঙুলিৰ সমান আৰু শৰীৰত ৰেখাযুক্ত দাগ থকা এই মাছে আঘাতপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ পিছতো মগজু, হৃদযন্ত্ৰ, যকৃত, অগ্নাশয়, মেৰুদণ্ডকে ধৰি শৰীৰৰ প্ৰায় সকলো অংশ পুনৰাই আৰম্ভ কৰিব পাৰে। যিটো মানুহে বা আন কোনো স্তন্যপায়ী প্ৰাণীয়েও কৰিব নোৱাৰে।
ভাৰতৰ পুনেৰ আঘৰকাৰ গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠানৰ Agharkar Research Institute) ডেভেল'পমেন্তেল বাইঅ'লজি( Developmental biology) বিভাগৰ চিন্ময় পাত্ৰৰ তত্বাৱধানত দেৱাঞ্জন মুখোপাধ্যায় আৰু তেওঁৰ সহযোগীসকলে আমাৰ দুৰ্বল হৈ পৰা হৃদয়খন পুনৰ জাগ্ৰত কৰিবলৈ এই জীৱন ৰক্ষাকাৰী মন্ত্ৰ আৱিষ্কাৰ কৰে। দেবাঞ্জন এতিয়া ফ্ৰেংকফৰ্টৰ গ’থে বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ইনষ্টিটিউট ফৰ কাৰ্ডিঅ’ভাস্কুলাৰ ৰিজেনেৰেচনত আছে(Institute of Cardiovascular Regeneration)।
চিন্ময় আৰু দেৱঞ্জনকে ধৰি ১০ জনীয়া গৱেষকৰ এটা দলে বিশ্বত প্ৰথমবাৰৰ বাবে পৰীক্ষা-নিৰীক্ষাৰ জৰিয়তে দেখুৱাইছে, কেনেদৰে এটা বিশেষ জিনে জেব্ৰা মাছৰ আঘাতপ্ৰাপ্ত হৃদযন্ত্ৰক (‘মাইকাৰ্ডিয়াল ইনজুৰি’) পুনৰুত্পাদন কৰাত সহায় কৰে। জিনটোৰ নাম হৈছে ‘সংযোগী কলা বৃদ্ধিৰ কাৰক (CTGF)’। জিনটোৰ আন এটা নাম হ’ল ‘চেলুলাৰ কমিউনিকেচন নেটৱৰ্ক ফ্যাক্টৰ ২’।
এই গৱেষণাই প্ৰথমে বুজিব পাৰিছিল যে হাৰ্ট এটেকৰ পিছত আমাৰ হৃদযন্ত্ৰ কিয় সুস্থ নহয় আৰু তৃতীয় হাৰ্ট এটেকৰ পিছত মৃত্যু কিয় অনিবাৰ্য হৈ পৰে। আৰু বাৰে বাৰে আঘাত পোৱাৰ পিছত জেব্ৰাফিছৰ হৃদপিণ্ডটোৱে প্ৰায় নতুন হৃদযন্ত্ৰৰ দৰে পুনৰুত্পাদন কৰিব পাৰে কিয়?
ব্ৰিটেইনত প্ৰকাশিত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিজ্ঞান-আলোচনী ‘ডেভেলপমেণ্ট-এ'ত প্ৰকাশ পাইছে এই গৱেষণা পত্ৰখন। প্ৰধান অনুসন্ধানকাৰী দেৱাঞ্জনে পুনেৰ আগৰকাৰ গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান (এ আৰ আই)ৰ উন্নয়নমূলক জীৱবিজ্ঞান বিভাগৰ সহযোগী অধ্যাপক চিন্ময় পাত্ৰৰ তত্বাৱধানত কাম কৰিছিল। জাৰ্মানীৰ ‘মেক্স প্লেংক ইনষ্টিটিউট ফৰ হাৰ্ট এণ্ড লাং ৰিচাৰ্চ’ আৰু আমেৰিকাৰ ড্যুক ইউনিভাৰ্চিটি অৱ ডাৰহামৰ মেডিকেল চেণ্টাৰেও সহযোগিতা আগবঢ়াইছে।
অধ্যয়নৰ বাবে জেব্ৰা মাছ কিয় বাছি লোৱা হৈছিল?
সাধাৰণতে জেব্ৰাফিছ ২ৰ পৰা ৩বছৰ জীয়াই থাকে। গতিকে এই মাছটো ৩মাহ বয়সৰ পিছতহে প্ৰাপ্তবয়স্ক হৈ পৰে। গৱেষকসকলে কমেও ৬মাহৰ বয়সৰ জেব্ৰা মাছৰ ওপৰত এই কাম কৰিছিল। সেইবোৰ আছিল প্ৰাপ্তবয়স্ক জেব্ৰা মাছ। যিহেতু শিশুতকৈ প্ৰাপ্তবয়স্কৰ ক্ষেত্ৰত হাৰ্ট এটেকৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ আৰু আশংকা বেছি, আৰু বৃদ্ধসকলৰ ক্ষেত্ৰত তাতোকৈ বেছি, গতিকে গৱেষকসকলে প্ৰাপ্তবয়স্ক জেব্ৰা মাছৰ সৈতে এই কামটো কৰিছিল।
জেব্ৰা মাছৰ সৈতে কাম কৰাৰ এটা সুবিধা হ’ল জন্মৰ পিছত ১০-১৫ দিনলৈকে হৃদযন্ত্ৰ, যকৃত, অগ্নাশয়কে ধৰি শৰীৰৰ সকলো অংগৰ বিকাশ আৰু কাৰ্য্যক্ষমতা বাহিৰৰ পৰা দৃশ্যমান কৰিব পৰা যায়। হৃদযন্ত্ৰৰ কেনেকৈ গঠন হোৱাৰ পৰা কোষীয় স্তৰ গঠন হোৱালৈকে সকলো দেখা যায়, আন এটা সুবিধা হ’ল জেব্ৰা মাছৰ প্ৰায়বোৰ কাৰ্য্যক্ষম জিন মানুহ আৰু এন্দুৰৰ কাৰ্য্যক্ষম জিনৰ সৈতে বহুত মিল আছে। যোৱা শতিকাৰ ৬ষ্ঠ দশকৰ পৰা গ্ৰামবংগৰ এই ‘মেজিচিয়ান’ মাছটো বিদেশলৈ নিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। জানিব পৰা মতে এতিয়া বিশ্বৰ প্ৰায় ১০০০ পৰীক্ষাগাৰে জেব্ৰা মাছৰ ওপৰত গৱেষণা কৰি আছে।
Continue Reading
