ডিজিটেল ডেস্কঃ জম্মু-কাশ্মীৰত ৩৭০ অনুচ্ছেদ বাতিলৰ বৈধতাক প্ৰত্যাহ্বান জনাই উচ্চতম ন্যায়ালয়ত কেইবাটাও গোচৰ ৰুজু হৈছিল। শেহতীয়াকৈ দেশৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে তেওঁলোকক একত্ৰিত কৰি শুনানি আৰম্ভ কৰিছে। সোমবাৰে উচ্চতম ন্যায়ালয়ে দিলে ৰায়।
২০১৯ চনত নৰেন্দ্ৰ মোডী চৰকাৰে ভাৰতীয় সংবিধানৰ ৩৭০ অনুচ্ছেদ বাতিল কৰি জম্মু-কাশ্মীৰৰ বিশেষ অধিকাৰ বাতিল কৰিছিল। সেই গোচৰৰ ৰায়দানত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ৩৭০ অনুচ্ছেদৰ অধীনত জম্মু-কাশ্মীৰক প্ৰদান কৰা বিশেষ অধিকাৰ সাময়িক বুলি ৰায় দিছিল। কাশ্মীৰৰ সংবিধান সভা ভংগ হোৱাৰ পাছতো সেই দফা বাতিল কৰাৰ অধিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ আছিল। ইয়াৰ ফল অসাংবিধানিক নহয়।
ইয়াৰ উপৰিও উচ্চতম ন্যায়ালয়ে জম্মু-কাশ্মীৰক সম্পূৰ্ণ ৰাজ্যিক মৰ্যাদা প্ৰদান কৰিবলৈ কেন্দ্ৰক নিৰ্দেশ দিছে। অৰ্থাৎ ই আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ ভিতৰত নপৰে। ৰাজ্যৰ সৈতে জম্মু-কাশ্মীৰত ৩০ ছেপ্টেম্বৰ, ২০২৪ৰ ভিতৰত অনুষ্ঠিত হ’ব বিধানসভা নিৰ্বাচন। সেই নিৰ্দেশ নিৰ্বাচন আয়োগক দিয়া হৈছে।
যোৱা ২ জুলাইৰ পৰা মুখ্য ন্যায়াধীশ ডি ৱাই চন্দ্ৰচুদৰ নেতৃত্বত সাংবিধানিক বিচাৰপীঠত ধাৰাবাহিক শুনানি আৰম্ভ হৈছিল। ৫ ছেপ্টেম্বৰত মুখ্য ন্যায়াধীশৰ নেতৃত্বত এখন বিচাৰপীঠে এই বিষয়ত ৰায় সংৰক্ষিত কৰিছিল।
দ্বিতীয় বাৰৰ বাবে ক্ষমতালৈ অহাৰ পিছত নৰেন্দ্ৰ মোডী চৰকাৰে ৩৭০ বাতিল কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়। ২০১৯ চনত কেন্দ্ৰই সংবিধানৰ ৩৭০ অনুচ্ছেদৰ অধীনত জম্মু-কাশ্মীৰৰ বিশেষ মৰ্যাদা বাতিল কৰিছিল। পূৰ্বৰ জম্মু-কাশ্মীৰ ৰাজ্যখন জম্মু-কাশ্মীৰ আৰু লাডাখৰ দুখন কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত বিভক্ত হৈছিল।
ইয়াৰ পিছতে এই পদক্ষেপৰ বৈধতাক প্ৰত্যাহ্বান জনাই উচ্চতম ন্যায়ালয়ত গোচৰ ৰুজু কৰা হয়। শুনানিৰ সময়ত চৰকাৰী অধিবক্তাই জম্মু-কাশ্মীৰক ভাৰতৰ সৈতে সম্পূৰ্ণৰূপে একত্ৰিত কৰাৰ বাবে এই পদক্ষেপ প্ৰয়োজনীয় বুলি কয়। পৰিস্থিতি স্বাভাৱিক হ’লেহে ভোটদান হ’ব। ৰাজ্যৰ মৰ্যাদা পুনৰ ঘূৰাই পাব।
আৱেদনকাৰীসকলৰ হৈ কপিল ছিবাল, গোপাল সুব্ৰহ্মণ্যমৰ দৰে জ্যেষ্ঠ অধিবক্তাই কয় যে সংসদত সংখ্যাগৰিষ্ঠতা ব্যৱহাৰ কৰি ৰাষ্ট্ৰপতিৰ জৰিয়তে জাৰি কৰা ধাৰাবাহিক প্ৰশাসনিক আদেশৰ জৰিয়তে কেন্দ্ৰই এখন পূৰ্ণাংগ ৰাজ্যক দুখন কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত বিভক্ত কৰিছে। ফেডাৰেল গাঁথনিৰ ওপৰত ই এক আঘাত। সংবিধানৰ লগতো খেলিমেলি কৰা হৈছে।
২০২০ চনৰ মাৰ্চ মাহত জম্মু-কাশ্মীৰ পুনৰ জিলাকৰণৰ বাবে উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত ন্যায়াধীশ ৰঞ্জনাপ্ৰকাশ দেশাইৰ নেতৃত্বত এখন সমিতি গঠন কৰা হৈছিল। ২০২২ চনৰ মে’ মাহত কমিটীয়ে জম্মুত ছখন আৰু কাশ্মীৰত এখন আসন বৃদ্ধিৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়াইছিল।
বিৰোধী দলসমূহে অভিযোগ কৰিছে যে জনগাঁথনি বা জনগাঁথনিৰ ভিত্তিত নহয়, ৰাজনৈতিক কাৰণত বিজেপিয়ে বিধানসভাত জম্মুৰ বাবে আসন বৃদ্ধি কৰি উপত্যকা দখল কৰিব বিচাৰিছে।
৩৭০ অনুচ্ছেদ বাতিলৰ চৰকাৰে লোৱা সিদ্ধান্তৰ বৈধতাক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰি উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ কাষ চাপি অহা বিবাদীসকলে যুক্তি আগবঢ়ায় যে ভাৰত চৰকাৰে তেতিয়াৰ কাশ্মীৰৰ ৰজা হৰি সিঙৰ সৈতে হোৱা যোগদান চুক্তিত বিশেষ মৰ্যাদাৰ বিষয়টো স্বীকাৰ কৰিছে।
এতিয়া প্ৰশ্ন হয়, কাশ্মীৰক কি বিশেষ মৰ্যাদা বা অধিকাৰ দিয়া হ’ল? ৩৭০ অনুচ্ছেদ অনুসৰি ২০১৯ চনৰ আগষ্ট পৰ্যন্ত জম্মু-কাশ্মীৰত প্ৰতিৰক্ষা, বৈদেশিক পৰিক্ৰমা, বিত্ত আৰু যোগাযোগৰ বাহিৰে আন কোনো বিষয়ত হস্তক্ষেপ কৰাৰ অধিকাৰ কেন্দ্ৰৰ নাছিল।
জম্মু-কাশ্মীৰত কোনো আইন প্ৰণয়নৰ কোনো অধিকাৰো নাছিল সংসদৰ। আইন প্ৰণয়ন কৰিবলৈ ৰাষ্ট্ৰৰ সন্মতি ল’ব লগা হৈছিল। ইয়াৰ বাহিৰেও জম্মু-কাশ্মীৰৰ পৃথক পৃথক পতাকা আছিল।
ইয়াৰ উপৰিও ৩৫ নং অনুচ্ছেদত উল্লেখ আছিল যে জম্মু-কাশ্মীৰ বিধানসভাই সিদ্ধান্ত ল’ব পাৰে কোন ৰাজ্যখনৰ স্থায়ী বাসিন্দা আৰু কোন নহয়। কাশ্মীৰত স্থায়ী বাসিন্দাৰ বাহিৰে আন কোনোৱে মাটি ক্ৰয় কৰিব নোৱাৰে। আনকি অস্থায়ী বাসিন্দা এজনেও সেই ৰাজ্যত চাকৰিৰ বাবে আবেদন কৰিব নোৱাৰে। ভোটো দিব নোৱাৰে। ৰাজ্যৰ স্থায়ী বাসিন্দা এগৰাকী মহিলাই বিদেশীক বিয়া কৰালে সম্পত্তিৰ অধিকাৰৰ পৰা বঞ্চিত হৈছিল।
এইবাৰ চাওঁ আহক, এই গোচৰত চৰকাৰৰ যুক্তি কি? কেন্দ্ৰৰ তথ্য অনুসৰি দেশৰ সংবিধান সভাই ৩৭০ অনুচ্ছেদৰ অধীনত জম্মু-কাশ্মীৰক বিশেষ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে। কিন্তু স্বাধীন দেশৰ সংবিধানৰ পাছত ১৯৫৭ চনত সংবিধান সভা ভংগ হয়। চৰকাৰৰ যুক্তি আছিল যে, ১৯৫০ চনত ৩৭০ নং অনুচ্ছেদত জম্মু-কাশ্মীৰক বিশেষ মৰ্যাদা দিয়া হৈছিল যদিও সেই মৰ্যাদা স্থায়ী নহয়, বৰঞ্চ ‘অস্থায়ী ব্যৱস্থা’ আছিল।
সেই অনুচ্ছেদৰ ৩ নং উপধাৰাত কোৱা হৈছে যে ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে ইচ্ছা কৰিলে সেই ‘বিশেষ মৰ্যাদা’ প্ৰত্যাহাৰ কৰিব পাৰে। ৰাষ্ট্ৰপতিৰ সেই ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰি ২০১৯ চনত ‘বিশেষ মৰ্যাদা’ প্ৰত্যাহাৰ কৰিছিল মোডী চৰকাৰে। অৰ্থাৎ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে নিৰ্দেশনাত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পৰাই ৩৭০ অনুচ্ছেদ বাতিল কৰা হয়। এই অনুচ্ছেদৰ অধীনতেই ৩৫ক অনুচ্ছেদত জম্মু-কাশ্মীৰৰ বাসিন্দাসকলে ভাৰতীয় ভূখণ্ডৰ পৰা লাভ কৰা বিশেষাধিকাৰসমূহো বাতিল কৰিছে।
২০১৯ চনৰ ৫ আগষ্টত তদানীন্তন ৰাষ্ট্ৰপতি ৰামনাথ কোবিন্দে এই সন্দৰ্ভত প্ৰয়োজনীয় নিৰ্দেশনা জাৰি কৰে। চৰকাৰৰ মতে, আনকি ৰাজ্যসভাত থিয় হৈ গৃহমন্ত্ৰী অমিত শ্বাহে কাশ্মীৰৰ বিশেষ মৰ্যাদাক অস্থায়ী ব্যৱস্থা বুলি দাবী কৰিছিল।
Continue Reading
