ডিজিটেল ডেস্কঃ দেশজুৰি এতিয়া চন্দ্ৰায়ন-৩ৰ সফলতাৰ উৎসাহ! কিন্তু এই উৎসাহৰ বাবে ইছৰ’ৰ বিজ্ঞানীসকলে দিনে-নিশাই কাম কৰিবলগীয়া হৈছিল। কেৱল পুৰুষেই নহয়, ভাৰতৰ মহিলা বিজ্ঞানীয়েও ইছৰোত কাম কৰে। এই বিজ্ঞানীসকল সাধাৰণ অথচ অসাধাৰণ। জানো আহক তেওঁলোকক।
এই তালিকাত স্থান পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিজ্ঞানী হৈছে ভি আৰ ললিথম্বিকা। ইছৰোৰ ‘এডভান্সড লঞ্চাৰ টেকন’লজি’ৰ এজন বিশেষজ্ঞ। ললিথাম্বিকা কেৰেলাৰ তিৰুৱানন্তপুৰমত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল। ইছৰোৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ১০০ৰো অধিক অভিযানৰ অংশ হিচাপে তেওঁ অংশগ্ৰহণ কৰিছে। ইছৰোত কাম কৰাৰ পূৰ্বে তেওঁ বিক্ৰম চাৰাভাই মহাকাশ কেন্দ্ৰৰ উপ-সঞ্চালক হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
সম্প্ৰতি ললিথোম্বিকাই ইছৰোৰ ‘গগনযান’ অভিযানতো গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰি আছে। এই অভিযানৰ লক্ষ্য হৈছে ২০২৪ চনত ভাৰতীয় মহাকাশচাৰীক গভীৰ মহাকাশলৈ প্ৰেৰণ কৰা। লঞ্চ বাহন প্ৰযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁৰ অসাধাৰণ বিশেষজ্ঞতাৰ বাবে তেওঁক ‘এষ্ট্ৰ’নটিকেল ছ’চাইটি অৱ ইণ্ডিয়া এৱাৰ্ড অৱ এক্সেলেন্স’ৰে সন্মানিত কৰা হয়।
ইয়াৰ উপৰিও ইছৰোৰ বিজ্ঞানীসকলৰ ভিতৰত নন্দিনী হৰিনাথ অন্যতম। প্ৰায় দুটা দশক ধৰি তেওঁ ইছৰোৰ সৈতে জড়িত হৈ আছে। আনকি, নন্দিনীয়ে ইছৰ’ত নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰিছিল। ২০ বছৰৰ কেৰিয়াৰত তেওঁ ১৪টাতকৈও অধিক ইছৰো মিছনৰ অংশ আছিল।
ইছৰোৰ ‘এম অ’ম’ (মংগল অৰ্বিটাৰ মিছন) অভিযান বা মংগলিয়ান অভিযানৰ ‘ডেপুটি অপাৰেচন ডাইৰেক্টৰ’ আছিল নন্দিনী। বৰ্তমান তেওঁ ইছৰোৰ প্ৰজেক্ট মেনেজাৰ আৰু মিছন ডিজাইনাৰ।
তিনি দশকৰো অধিক সময় ধৰি ইছৰোত কাম কৰি আহিছে ভনিতা মুথিয়াই। তেওঁ ভাৰতীয় গৱেষণা সংস্থাৰ অবিচ্ছেদ্য অংগ। তেওঁ ইছৰোৰ বিভিন্ন কৃত্ৰিম উপগ্ৰহৰ অভিযানৰ নেতৃত্ব দিছে। ভনীতা আছিল চন্দ্ৰযান-২ অভিযানৰ প্ৰকল্প পৰিচালক। ইছৰোৰ মংগলযানৰ সৈতেও তেওঁৰ ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক আছিল।
ভানিতাই কনিষ্ঠ অভিযন্তা হিচাপে ইছৰোত যোগদান কৰে। বহু দিনৰ কষ্টৰ অন্তত তেওঁ প্ৰজেক্ট ডাইৰেক্টৰ হয়। ভানিটাই হৈছে ইছৰোৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা প্ৰজেক্ট ডাইৰেক্টৰ। ২০০৬ চনত ‘ভাৰতীয় জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান সমিতি’ৰ দ্বাৰা ‘শ্ৰেষ্ঠ মহিলা বিজ্ঞানী’ বঁটা লাভ কৰে।
অনুৰাধা টি কে ইছৰোৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত বিজ্ঞানী। তেওঁ দীৰ্ঘদিন ধৰি ইছৰোৰ সৈতে যোগাযোগ উপগ্ৰহৰ বিশেষজ্ঞ হিচাপে জড়িত হৈ আছে। অনুৰাধাই অৱসৰ লোৱালৈকে প্ৰায় ৩৪ বছৰ ইছৰ’ত কাম কৰিছিল।
অনুৰাধাৰ মতে ইছৰোত মহিলা বিজ্ঞানীসকলে লিংগ বৈষম্যৰ সন্মুখীন নহয়। অনুৰাধাই প্ৰজেক্ট ডাইৰেক্টৰ হিচাপেও কাম কৰি আহিছে। অনুৰাধাই তিনিটা যোগাযোগ উপগ্ৰহ উৎক্ষেপণৰ নেতৃত্ব দিছিল — জিএছএটি-৯, জিএছএটি-১৭ আৰু জিএছএটি-১৮।
মৌমিতা দত্ত। কলিকতাৰ কন্যা মৌমিতা এগৰাকী পদাৰ্থবিজ্ঞানী যিয়ে ‘মা’ অভিযানত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। ২০০৬ চনত মৌমিতাই আহমেদাবাদৰ ‘স্পেচ এপ্লিকেচন চেণ্টাৰ’ত যোগদান কৰে। তেওঁ HISAT, চন্দ্ৰযান-১ মিছনৰ সৈতেও জড়িত আছিল। মৌমিতাক ‘মংগলযান’ অভিযানত আগবঢ়োৱা অৱদানৰ বাবে ইছৰোৰ ‘টিম অৱ এক্সেলেন্স এৱাৰ্ড’ৰে সন্মানিত কৰা হয়।
বিজ্ঞানী ঋতু কৰিধলে ১৯৯৭ চনৰ পৰা ইছৰোত কাম কৰি আহিছে। মংগলযানৰ সফলতাৰ আঁৰৰ অন্যতম নেতা আছিল তেওঁ। ২০২১ চনত ৰিতুক ‘লিংগ সমতা উপদেষ্টা পৰিষদ’ত নিযুক্তি দিয়া হয়। ২০০৭ চনত তেওঁ তেতিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি এ পি জে আব্দুল কালামৰ পৰা ‘ইছৰো যুৱ বিজ্ঞানী বঁটা’ লাভ কৰে।
মিনাল ৰোহিত এজন বিজ্ঞানী আৰু কম্পিউটাৰ অভিযন্তা। মংগলিয়ানৰ সফলতাও আছিল অতি আশাব্যঞ্জক। নিৰ্মা ইনষ্টিটিউট অৱ টেকন’লজিৰ পৰা পঢ়া-শুনা সমাপ্ত কৰে মিনালে। গৱেষণা সম্পূৰ্ণ কৰি তেওঁ ইছৰোত যোগদান কৰে। মংগল গ্ৰহৰ ব্যৱস্থা নিৰীক্ষণ আৰু মিথেন চেন্সৰৰ জটিল দিশসমূহ তদাৰক কৰাৰ দায়িত্ব আছিল মিনালে। তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে দ্বিতীয় চন্দ্ৰ অভিযানৰ সৈতেও মিনালৰ সম্পৰ্ক আছিল। বৰ্তমান তেওঁ ইছৰোত উপ-প্ৰকল্প সঞ্চালকৰ পদত অধিষ্ঠিত।
Continue Reading
