ডিজিটেল ডেস্কঃ আমেৰিকাৰ প্ৰাক্তন বিদেশ মন্ত্ৰী হেনৰী কিচিঞ্জাৰৰ দেহাৱসান। বিশ্ব ৰাজনীতিত বহু চৰ্চিত এই কূটনীতিবিদগৰাকীয়ে ইতিমধ্যে শতবৰ্ষত প্ৰৱেশ কৰিছে। বছৰ বছৰ ধৰি বৃদ্ধাৱস্থাৰ ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ বুধবাৰে কানেকটিকাটৰ নিজৰ ঘৰত শেষ নিশ্বাস ত্যাগ কৰে।
কিচিঞ্জাৰৰ কেৰিয়াৰৰ সময়ছোৱাত খ্যাতি আৰু সমালোচনা প্ৰায় হাতে হাতে খোজ কাঢ়িছিল। কেতিয়াবা বিভিন্ন আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংকটত ইতিবাচক ভূমিকা লোৱাৰ বাবে তেওঁক প্ৰশংসা কৰা হৈছে, আৰু কেতিয়াবা মানৱ অধিকাৰ উলংঘাৰ বাবে তেওঁক গৰিহণা দিয়া হৈছে।
কিচিঞ্জাৰৰ ব্যক্তিগত জীৱনটোও কম আকৰ্ষণীয় নহয়। জাৰ্মানীৰ ইহুদী পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰা এই কূটনীতিবিদজনে বহু উত্থান-পতনৰ মাজেৰে সফলতাৰ দুৱাৰমুখত উপনীত হৈছিল। কিচিঞ্জাৰৰ কেৰিয়াৰৰ কিছুমান সহকৰ্মীয়ে তেওঁক অত্যধিক অভিলাষী ব্যক্তি হিচাপে দেখিছিল।
১৯৭১ চনৰ ভাৰত-পাকিস্তানী যুদ্ধৰ সময়ত কিচিঞ্জাৰ আৰু আমেৰিকা প্ৰশাসনৰ ভূমিকাক লৈ এতিয়াও বিতৰ্কিত। বিশেষকৈ দেশৰ তদানীন্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী ইন্দিৰা গান্ধীৰ বিষয়ে কিচিঞ্জাৰে যি ধাৰণা ৰাখিছিল, সেই ধাৰণাটোৰ ওপৰতো বিতৰ্ক হৈছিল। ইয়াৰ ফলত নতুন দিল্লী আৰু ৱাশ্বিংটনৰ মাজৰ দূৰত্ব বহল হৈ পৰিল।
১৯২৩ চনত জাৰ্মানীত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল কিচিঞ্জাৰৰ। নাজী শাসনৰ ভয়ত কিচিঞ্জাৰৰ পৰিয়ালে ১৯৩৮ চনত আমেৰিকালৈ প্ৰব্ৰজন কৰে। ১৯৪৩ চনত কিচিঞ্জাৰ আমেৰিকাৰ নাগৰিক হৈ তিনি বছৰৰ পিছত আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীত যোগদান কৰে।
দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত কিচিঞ্জাৰ আমেৰিকান সেনাৰ ৮৪ নং ডিভিজনৰ সদস্য হিচাপে জাৰ্মানীলৈ যায়। এডলফ হিটলাৰৰ নাজী সেনাৰ বিৰুদ্ধে অস্ত্ৰ তুলি লৈছিল। জন্মগতভাৱে জাৰ্মান হোৱাৰ বাবে কিচিঞ্জাৰে সামৰিক বাহিনীৰ চোৰাংচোৱা শাখাক কেইবাটাও নথি অনুবাদ কৰাত সহায় কৰিছিল।
পিছত তেওঁ সেনাৰ চোৰাংচোৱা শাখাতো যোগদান কৰে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সম্পৰ্কত পি এইচ ডি সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পিছত তেওঁ দীৰ্ঘদিন আমেৰিকাৰ হাৰ্ভাৰ্ড বিশ্ববিদ্যালয়তো অধ্যাপনা কৰিছিল। ১৯৬৯ চনত তেতিয়াৰ আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ৰিচাৰ্ড নিক্সনে তেওঁক ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা উপদেষ্টা হিচাপে নিযুক্তি দিয়ে।
পৰৱৰ্তী সময়ত ৰাজনৈতিক বিতৰ্কৰ মাজতে নিক্সনে পদত্যাগ কৰে। কিন্তু কিচিঞ্জাৰে চাকৰিটো নাপালে। পৰৱৰ্তী ৰাষ্ট্ৰপতি জেৰাল্ড ফৰ্ডৰ কাৰ্যকালত তেওঁ নিৰাপত্তা উপদেষ্টাৰ পদতো আছিল। ৰাষ্ট্ৰপতি দুগৰাকীৰ সময়ত তেওঁ আমেৰিকাৰ বিদেশ মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
কিচিঞ্জাৰৰ কাৰ্যকালত ‘ৰিয়েলপলিটিক’ শব্দটো জনপ্ৰিয় হৈ পৰিছিল। যাৰ অৰ্থ হ’ল আদৰ্শতকৈ কৌশলক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া। কিচিঞ্জাৰে নিজৰ কেৰিয়াৰৰ আৰম্ভণিতে এই কৌশলৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল।
১৯৭০ চনত চীনৰ সৈতে সম্পৰ্ক মেৰামতিৰ বাবে আমেৰিকাই পাকিস্তানৰ প্ৰতি নমনীয় আছিল। ১৯৭১ চনত কিচিঞ্জাৰে তেতিয়াৰ পূব পাকিস্তানত (বৰ্তমান বাংলাদেশ) মুক্তিযুদ্ধত ইছলামবাদৰ সামৰিক দমনত সহায় কৰাৰ অভিযোগ উত্থাপন হৈছিল।
ভাৰতৰ প্ৰতি কিচিঞ্জাৰৰ ‘শত্ৰুতাপূৰ্ণ’ মনোভাৱৰ ওপৰতো বহুবাৰ বিতৰ্ক হৈছে। এইটো স্পষ্ট যে সেই সময়ত আমেৰিকাই ভাৰতক ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ ওচৰত থকাৰ বাবে সন্দেহৰ দৃষ্টিৰে চাইছিল। কিন্তু কিছুমান শত্ৰুতাই ৰাজনৈতিক সীমা অতিক্ৰম কৰি মানসিক হৈ পৰিল।
উদাহৰণস্বৰূপে, ২০০৫ চনত আমেৰিকাৰ বিদেশ মন্ত্ৰালয়ে কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ নথি প্ৰকাশ কৰিছিল। ইয়াত কিচিঞ্জাৰে ইন্দিৰাক লগ পোৱাৰ পিছত নিক্সনৰ সমুখতে অপমানজনক শব্দ ব্যৱহাৰ কৰা দেখা গৈছে। নথি-পত্ৰত কিচিঞ্জাৰে ভাৰতীয় মহিলাৰ বিষয়ে অশ্লীল ভাষা ব্যৱহাৰ কৰাৰ প্ৰমাণো পোৱা গৈছে।
ইয়াৰ উপৰিও শ্বাটায়ুৰ বিৰুদ্ধে ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ সৈতে সংঘাত বজাই ৰখাৰ কেইবাটাও অভিযোগ উত্থাপন হৈছিল, চিলিৰ দৰে কেইবাখনো দেশৰ একনায়কত্ববাদী শাসকক সমৰ্থন কৰা হৈছিল।
বিশ্বাস কৰা হয় যে বহু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংকটত আমেৰিকাৰ কূটনৈতিক স্থিতিৰ আঁৰত কিচিঞ্জাৰ আছিল। কিছুমানে ১৯৭৩ চনত ইজৰাইল আৰু পেলেষ্টাইনৰ মাজত হোৱা যোম কিপুৰ যুদ্ধৰ অন্ত পেলোৱাত বৈদেশিক সচিব হিচাপে তেওঁৰ ভূমিকাক মনত পেলাইছে। কিছুমানে আমেৰিকা-ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ প্ৰেক্ষাপটত পেৰিছ শান্তি চুক্তিৰ অন্যতম স্থপতি হিচাপে তেওঁৰ অৱদানকো স্বীকাৰ কৰে।
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ অন্ত পেলোৱাৰ অন্যতম ‘শিল্পী’ হিচাপে কিচিঞ্জাৰে ১৯৭৩ চনত শান্তিৰ নোবেল বঁটা লাভ কৰিছিল। নোবেল কমিটীৰ দুজনকৈ সদস্যই তেওঁক এই বঁটাৰ বাবে মনোনীত কৰাৰ প্ৰতিবাদত পদত্যাগ কৰে। বিখ্যাত আমেৰিকান সংগীতজ্ঞ টম লেহৰাৰে ঠাট্টা কৰি কৈছিল, "হেনৰী কিচিঞ্জাৰে নোবেল বঁটা লাভ কৰাৰ পিছত ৰাজনৈতিক কমেডী গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছিল।"
Continue Reading
