স্বতন্ত্ৰ সাংবাদিকতাৰ পক্ষত নবেলজয়ী সাংবাদিক মাৰিয়া ৰেছা: কি ক’লে তেওঁ?

ডিজিটেল ডেস্ক: শেহতীয়াকৈ স্বতন্ত্ৰ সাংবাদিকতাৰ প্ৰসংগ বিশ্বজুৰি চৰ্চিত হৈছে৷ স্বতন্ত্ৰ সাংবাদিকতা সম্পৰ্কত এইবাৰ মন্তব্য কৰিছে ফিলিপিনো-আমেৰিকান সাংবাদিক আৰু সাহিত্যিক মাৰিয়া ৰেছাই৷ মাৰিয়া ৰেছা এগৰাকী ফিলিপিনো-আমেৰিকান সাংবাদিক আৰু লেখিকা তথা ফিলিপাইনছৰ অনলাইন নিউজ ৱেবছাইট ‘ৰেপলাৰ’ৰ সহঃ প্ৰতিষ্ঠাপক৷ ৰেছা হৈছে প্ৰথমগৰাকী ফিলিপিনো নবেল বঁটা বিজয়ী। তেওঁ পূৰ্বে চিএনএনৰ দক্ষিণ-পূব এছিয়াত মুখ্য অনুসন্ধানী প্ৰতিবেদক হিচাপে কৰ্মৰত আছিল৷

এইগৰাকী প্ৰসিদ্ধ সাংবাদিক এইবাৰ মন্তব্য কৰিছে যে স্বতন্ত্ৰ সাংবাদিকতা শক্তিশালী কৰিবলৈ, মিছাৰ ভাইৰাছৰ সৈতে যুঁজিব লাগিব৷ তেওঁ কয়, আমাৰ ভূমিকা হৈছে আমাৰ ওচৰত তথ্য থকাটো নিশ্চিত কৰা৷
ফিলিপাইনছৰ সাংবাদিক মাৰিয়া ৰেছাক ৰাছিয়াৰ দিমিত্ৰী মুৰাটভৰ সৈতে ‘মত প্ৰকাশৰ স্বাধীনতা সুৰক্ষিত কৰাৰ প্ৰচেষ্টা’ৰ বাবে এই বছৰ শান্তিৰ নবেল বঁটা প্ৰদান কৰা হৈছে। তেওঁৰ বেছিভাগ কামে ফিলিপাইনছৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ৰড্ৰিগো দুতেৰ্তেৰ ড্ৰাগছৰ বিৰুদ্ধে বিতৰ্কিত আৰু হিংসাত্মক অভিযানৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।

নবেল কমিটীৰ মতে, তেওঁলোকে কেনেকৈ ভুৱা বাতৰি প্ৰচাৰ, বিৰোধীসকলক হাৰাশাস্তি আৰু ৰাজহুৱা আলোচনা বিকৃত কৰিবলৈ সামাজিক মাধ্যমৰ অপব্যৱহাৰ কৰা হৈছে, সেই বিষয়ে বৰ্ণনা কৰিবলৈ কাম কৰিছে। নিউজ ৱেবছাই ‘ৰেপলাৰ’ ২০১২ চনত আৰম্ভ কৰা হৈছিল। আজি ফেচবুকত এই প্ৰতিষ্ঠানটোৰ অনুসৰণকাৰী ৪.৫ মিলিয়নতকৈয়ো অধিক৷ এই প্ৰতিষ্ঠানটো অনুসন্ধানমূলক সাংবাদিকতাৰ বাবে জনাজাত আৰু ফিলিপাইনছৰ মুষ্টিমেয় মিডিয়া প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ ভিতৰত এটা, যিয়ে দুতেৰ্তে আৰু তেওঁৰ নীতিসমূহক মুকলিকৈ সমালোচনা কৰে৷ উল্লেখযোগ্য যে, সাংবাদিক ৰেছাৰ ওপৰত বহুতো আইনী গোচৰ আছে। সেই সম্পৰ্কত তেওঁ কয় যে এই সকলো ঘটনা ৰাজনৈতিকভাৱে উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত। ইয়াত যোৱা বছৰ ৰুজু হোৱা এটা মানহানিৰ গোচৰো আছে য’ত তেওঁ দোষী সাব্যস্ত হৈছে। এই ঘটনাটোক ফিলিপাইনছত সংবাদ মাধ্যমৰ স্বাধীনতাৰ এক পৰিমাপ বুলি গণ্য কৰা হয়।

এটা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংবাদ প্ৰতিষ্ঠানত দিয়া এক সাক্ষাৎকাৰত তেওঁ সামাজিক মাধ্যমৰ যুগত সাংবাদিকতা আৰু শান্তি পুনৰুদ্ধাৰৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ বিষয়ে আলোচনা কৰে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংবাদ প্ৰতিষ্ঠানটোৱে ৰেছাক সোধা এক প্ৰশ্ন আছিল এনেধৰণৰ- আপোনাৰ মনলৈ কি ভাব আহিছিল, যেতিয়া নবেল বঁটা সমিতিয়ে আপোনাক ফোন কৰিছিল আৰু আপোনাক কৈছিল যে আপুনি এই বছৰৰ বিজয়ী? তাৰ উত্তৰত ৰেছাই কয়, ‘মই হতবাক হৈ পৰিছিলোঁ’। এতিয়াও এইটো মোৰ কণ্ঠত অনুভৱ কৰিব পাৰে। সেই সময়ত মই এ থাউজেণ্ড কাটছৰ বাবে এটা পেনেলত বাস কৰিছিলোঁ, ৰেপাৰজনৰ ওপৰত এখন তথ্যচিত্ৰ আৰু তেওঁৰ সৈতে বহু বছৰ ধৰি আমাৰ অভিজ্ঞতা। একেটা পেনেলতে, মোক হঠাতে নবেলৰ প্ৰতি মোৰ প্ৰতিক্ৰিয়া বিচাৰিছিল। মই স্তম্ভিত হৈ কান্দিছিলোঁ৷
এতিয়া সাংবাদিকসকলে অৱশেষত লক্ষ্য কৰা সন্মানৰ বাবে মই অতি নম্ৰভাৱে কৃতজ্ঞ। সমিতিৰ সিদ্ধান্তই প্ৰকাশ কৰে যে সাংবাদিকসকলক আক্ৰমণ কৰা হৈছে। সম্ভৱতঃ আমাৰ ভৱিষ্যত নিৰ্ভৰ কৰিব আমি আমাৰ কাম কিমান ভালদৰে কৰোঁ তাৰ ওপৰত।

আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংবাদ প্ৰতিষ্ঠানটোৱে আৰু সোধ, আপুনি ভাবেনে যে এই বঁটাটো আপোনাৰ সাংবাদিকতাৰ ওপৰত এটা মন্তব্য? যদি আপুনি আপোনাৰ নিজৰ শব্দ ধাৰ লৈছে, এই গোলকীয় পৰিস্থিতিতন্ত্ৰই আপোনাৰ সাংবাদিকতাক কেনেদৰে ব্যৱহাৰ কৰে, আপোনাৰ কণ্ঠস্বৰক কেনেদৰে ভুল বুজা হৈছিল, কলংকিত কৰা হৈছিল, ভুল ব্যাখ্যা কৰা হৈছিল, আৰু আপোনাৰ বিৰুদ্ধে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল? তেতিয়া ৰেছাই কয়, মই ভাবো ফিলিপাইনছত আমাৰ অভিজ্ঞতা সমগ্ৰ বিশ্বৰ সকলোৰে বাবে একেই হ’ব। যেতিয়া আমাৰ বাতৰি প্ৰতিষ্ঠানবোৰে ধাৰণাবোৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ ক্ষমতাৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযুক্তিগত মঞ্চৰ সন্মুখত আঁঠু কাঢ়িছিল, সেই মঞ্চবোৰেও লোক-কাহিনীৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ দায়বদ্ধতা আঁতৰাই ৰাখিছিল। ইয়াৰ ফলত বিতৰ্কৰ সৃষ্টি হৈছিল কাৰণ তথ্য আৰু মিছা কথাক সমানে ব্যৱহাৰ কৰা আৰম্ভ হৈছিল। বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ বাতৰি বিতৰক ফেচবুকে সঁচাকৈয়ে খং আৰু ঘৃণাৰ মিছা মিছা কথা পছন্দ কৰে কিয়নো ইয়াৰ গতি তথ্যতকৈ দ্ৰুত।

যেতিয়া তথ্যবোৰ তৰ্ক কৰা হয়, বুজিব যে আপোনাৰ কোনো তথ্যত সত্য বা বিশ্বাস নাই। এনে পৰিস্থিতিত, আপুনি উমৈহতীয়া বাস্তৱৰ অংশীদাৰ হ’ব নোৱাৰে, আপোনাৰ গণতন্ত্ৰ বাকী নাথাকিব, আৰু তেতিয়া আপুনি অস্তিত্বৰ সমস্যাৰ সৈতে অৰ্থপূৰ্ণভাৱে যোগাযোগ কৰিব নোৱাৰিব, যেনেঃ জলবায়ু আৰু কৰোনা ভাইৰাছ। ৰেছাই লগতে কয়,
সমিতিৰ সিদ্ধান্তসমূহে উল্লেখ কৰিছে যে আমি তথ্যবোৰ অক্ষুণ্ণ ৰাখিব লাগিব আৰু যিসকলৰ কান্ধত তথ্যবোৰ অক্ষুণ্ণ ৰখাৰ দায়িত্ব আছে তেওঁলোকে আজি অধিক বিপদৰ সন্মুখীন হৈছে।

এজন সাংবাদিকে তাক কেনেকৈ ঠিক কৰিব, এজন সৎ সাংবাদিকে কেনেকৈ ফেচবুক আৰু টুইটাৰৰ দৰে মঞ্চত আবদ্ধ লোকসকলৰ ওচৰলৈ যাব পাৰে য’ত তেওঁ তেওঁৰ দৰে মাত শুনিব পাৰে বুলি সোধা এক প্ৰশ্নৰ উত্তৰত কয়, আমি এই দিশবোৰত যথেষ্ট কাম কৰোঁ। প্ৰথমতে, এনে কাহিনী কৰোঁ, যি স্পষ্টভাৱে দেখুৱাব পাৰে যে এই কেলেংকাৰি কেনেদৰে সংঘটিত হয় আৰু সামাজিক মাধ্যম কেনেদৰে আমাৰ আচৰণ সলনি কৰাৰ এক প্ৰণালী হৈ পৰিছে। ৰেছাই কয়, দ্বিতীয় উপায়টো হ’ল স্বতন্ত্ৰ সাংবাদিকতা শক্তিশালী কৰা আৰু প্ৰযুক্তিৰ বাবে আইনী নিয়ন্ত্ৰণৰ দাবী কৰা। শেহতীয়াকৈ, মই স্বতন্ত্ৰ মাধ্যম সংৰক্ষণৰ বাবে ‘দ্য নিউয়ৰ্ক টাইমছ’ৰ প্ৰাক্তন মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়াৰ সৈতে জনস্বাৰ্থৰ বাবে আন্তৰ্জাতিক পুঁজিৰ সহঃ সভাপতিত্ব গ্ৰহণ কৰিছিলোঁ।

তৃতীয় স্তম্ভটো হৈছে ‘সম্প্ৰদায়’। যদি মিছাৰ ভাইৰাছে সমগ্ৰ তথ্য প্ৰণালীত প্ৰৱেশ কৰিছে আৰু প্লেটফৰ্মটো দূষিত কৰিছে বুলি আপুনি গম পাইছে, তেন্তে ইয়াৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ উপায় হ’ল চিন্তাত নমনীয় সম্প্ৰদায় সৃষ্টি কৰা আৰম্ভ কৰা। এনে কৰাৰ প্ৰক্ৰিয়াত আমি নিশ্চিত কৰোঁ যে আমি সন্মুখীন হোৱা সমস্যাবোৰ দূৰ কৰাত সহায় কৰিবলৈ ইয়াক তথ্য-আধাৰিত আৰু প্ৰমাণ-আধাৰিত যৌক্তিকতা চাৰিওফালে নিৰ্মাণ কৰা হয়। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংবাদ প্ৰতিষ্ঠানটোৰে হোৱা সাক্ষাৎকাৰত নবেলজয়ী সাংবাদিক মাৰিয়া ৰেছাই মূলতঃ স্বতন্ত্ৰ সাংবাদিকতাৰ প্ৰাসংগিকতা আৰু স্বতন্ত্ৰ সাংবাদিকতাক জনসাধাৰণৰ মাজলৈ লৈ যোৱাৰ ক্ষেত্ৰত সাংবাদিকসকলে গ্ৰহণ কৰিব পৰা ভূমিকা সম্পৰ্কত মন্তব্য কৰে৷ ইয়াৰ পৰাই এটা কথাই প্ৰতীয়মান হৈ যে, শেহতীয়াকৈ বিশ্ব প্ৰেক্ষাপটতো স্বতন্ত্ৰ সংবাদ প্ৰতিষ্ঠানৰ গুৰুত্ব আৰু মৰ্যাদা দিনে দিনে বাঢ়িবলৈ লৈছে৷