মোবাইল ফোন আৱিষ্কাৰৰ সোণালী জয়ন্তীত উপনীত হৈ কি পালো! কি হেৰুৱালো

ডিজিটেল ডেস্কঃ ৩ এপ্ৰিল ১৯৭৩, আমেৰিকাৰ নিউয়ৰ্ক চহৰ,মটৰ’লা কোম্পানীৰ কৰ্মচাৰী মাৰ্টিন কুপাৰে ১ কেজি ওজনৰ বেতাঁৰ যন্ত্ৰ এটা লৈ পথত থিয় হৈ আছিল। তেওঁ কাণত থৈ নিউ জাৰ্চিৰ বেল লেবছৰ মুখ্য কাৰ্যালয়ত তেওঁৰ প্ৰতিদ্বন্দ্বী অভিযন্তা জোৱেল এংগেললৈ ফোন কৰিলে। এই যন্ত্ৰটো আছিল এটা মোবাইল ফোন, যাৰ পৰাই বিশ্বৰ প্ৰথম ফোন কৰা হৈছিল। এই ঘটনাটোৱে আজি ঠিক ৫০ বছৰ সম্পূৰ্ণ কৰিলে।আমাৰ দৈনন্দিন জীৱনৰ অপৰিহাৰ্য্য অংগ মোবাইল ফোনটোৰ আৱিষ্কাৰৰ ৫০ বছৰ সম্পূৰ্ণ হ’ল। ১৯৭৩ চনত মটৰ’লাৰ প্ৰাক্তন উপ-সভাপতি তথা বিভাগীয় পৰিচালক মাৰ্টিন কুপাৰে প্ৰথমবাৰৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰাৰ সময়ত এই মোবাইল ফোনটোৱে বিশ্বৰ প্ৰযুক্তিৰ জগতত প্ৰৱেশ কৰিছিল৷ তেতিয়াৰ পৰাই মোবাইল ফোনটোৱে মানৱ ইতিহাসত সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিকভাৱে এক বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তন আনিছে। কিন্তু ইয়াৰ লগতে বহু প্ৰত্যাহ্বানো মোবাইল ফোনৰ দ্বাৰা আমাৰ সন্মুখত থিয় দিছে আৰু ইয়াত ডাটা ছিকিউৰিটী, আইন-শৃংখলা আৰু চাইবাৰ ছিকিউৰিটীৰ বিষয়টো গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে৷

 মোবাইল ফোন বিজ্ঞানৰ এক ডাঙৰ অলৌকিকতাৰ লগতে সামাজিক বিপ্লৱ আৰু অৰ্থনৈতিক বিপ্লৱৰ এক ডাঙৰ মাধ্যম। কিন্তু ইয়াৰ বাবেই চাইবাৰ ছিকিউৰিটী আৰু আইনৰ বহু ডাঙৰ দিশৰো উদ্ভাৱন হৈছে। ইয়াত আটাইতকৈ ডাঙৰ কথাটো হ’ল মোবাইল ফোনটো আমাৰ সকলো কাম-কাজৰ এক বিশাল কেন্দ্ৰ হৈ পৰিছে। ইয়াৰ বাবেই দেশৰ আইনসমূহ অতিৰিক্ত বুলি প্ৰমাণিত হৈছে।কাৰণ এতিয়া যেতিয়া মোবাইল ফোন আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সীমান্তত বিয়পি পৰিছে আৰু কোনে ক’ৰ পৰা ব্যৱসায় কৰিছে সেইটো নিৰ্ণয় কৰাটো অতি কঠিন হৈ পৰিছে। ইয়াৰ পৰাই আহে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰত্যাহ্বান, কাৰণ মোবাইল ফোন সম্পৰ্কীয় তিনিটা ডাঙৰ কথাৰ ভিতৰত এটা হ’ল ইণ্টাৰনেট সেৱা প্ৰদানকাৰী। দ্বিতীয়টো হ’ল ই-কমাৰ্চ আৰু ইণ্টাৰনেটৰ ডাঙৰ কোম্পানী, মনোৰঞ্জনৰ বাবে ভিডিঅ’ গেম আৰু তৃতীয়টো হ’ল ইয়াৰ সৈতে জড়িত ব্যৱসায়।

 এই সকলোবোৰ বিষয়ত আইনী ব্যৱস্থা কেনেকৈ ৰূপায়ণ কৰিব পাৰি সেয়া চৰকাৰ আৰু সংসদৰ সন্মুখত এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান, এয়া মাথোঁ এটা দিশ। দ্বিতীয়টো দিশ হ’ল আইনখনৰ পৰিসৰত বয়সৰ ইমানবোৰ বাধা আছিল যে এইটো এজন নাবালকৰ বাবে, এইটো প্ৰাপ্তবয়স্কৰ বাবে আৰু এইটো চিনেমাৰ বিষয়ে অপ্ৰাপ্তবয়স্কৰ বাবে, গতিকে এই সকলোবোৰ শ্ৰেণীবিভাজন প্ৰযোজ্য মোবাইল ফোন সম্পূৰ্ণৰূপে ব্যৰ্থ হৈছে৷

 তৃতীয় ডাঙৰ কথাটো হ'ল যে ইমানবোৰ বিত্তীয় লেনদেন মোবাইল ফোনত, ইউপিআইৰ জৰিয়তে আৰু লগতে অন্যান্য ছ'চিয়েল মিডিয়াৰ জৰিয়তেও হৈ আছে, গতিকে এইবোৰৰ নতুন খণ্ড আৰু ইয়াৰ গ্ৰাহকৰ সুৰক্ষা, মোবাইলধাৰীৰ সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত আমাৰ আইনী ব্যৱস্থাটো বিফল বুলি প্ৰমাণিত হৈছে।

 ইয়াৰ আঁৰৰ কাৰণ হ’ল সংবিধানৰ চাইবাৰ আইন সম্পৰ্কীয় সপ্তম অনুসূচীত থকা আইনখন কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ অধীনত আছে। কিন্তু আইন-শৃংখলাৰ বিষয়টো ৰাজ্যসমূহৰ ভিতৰত আহে আৰু মোবাইল ফোনৰ সৈতে জড়িত অপৰাধৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ ৰাজ্যসমূহৰ হাতত নাই উপযুক্ত প্ৰযুক্তি আৰু সম্পদ। কেন্দ্রীয় চৰকাৰে নিজা পর্যায়ৰ পৰা সকলো নিয়ম প্রণয়ন কৰে, কিন্তু ৰাজ্যিক পর্যায়ত উপযুক্ত সমন্বয়ৰ অভাৱত প্রত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয়৷

 ইয়াৰ উপৰি মোবাইল ফোন আৰু বিশেষকৈ নিষিদ্ধ বস্তুৰ সৈতে জড়িত সামাজিক দিশসমূহ, অৰ্থাৎ যিবোৰক সামাজিক বা আইনগতভাৱে স্বীকৃতি দিয়া হোৱা নাই, সেইবোৰো সম্প্ৰসাৰণ আৰু ব্যৱসায় কৰি আছে। উদাহৰণস্বৰূপে, ড্ৰাগছ খাওক বা আপুনি সকলো ধৰণৰ ডেটিং এপ, ক্ৰিপ্টো মুদ্ৰা, কপিৰাইট উলংঘা, তেতিয়া এই সকলোবোৰ নতুন প্ৰত্যাহ্বান চৰকাৰ আৰু নিৰাপত্তা সংস্থাৰ সন্মুখত।কিন্তু মোবাইল ফোনটোও এক বৃহৎ বিপ্লৱৰ মাধ্যম... গতিকে ইয়াৰ আগমনৰ লগে লগে আমাৰ পৰম্পৰাগত সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থা সম্পূৰ্ণৰূপে সলনি হৈছে বুলি কোৱাৰ অৰ্থ। কিন্তু সৃষ্টি হোৱা নতুন ব্যৱস্থাটোৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ হ’লে বনাবলগীয়া নতুন নিয়মৰ ব্যৱস্থাটো গঢ়ি তোলা হোৱা নাই। অৰ্থাৎ ভাৰতকে ধৰি সমগ্ৰ বিশ্বই এক প্ৰকাৰে সংক্ৰমণ পৰ্যায়ত আছে।

 এতিয়ালৈকে ভাৰতত তথ্যৰ সুৰক্ষা সন্দৰ্ভত কোনো সুনিৰ্দিষ্ট আইন প্ৰণয়ন কৰা হোৱা নাই। এই সন্দৰ্ভত ২০০৯ চনত ন্যায়াধীশ কে এছ পুট্টাস্বামী গোচৰত উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ ৯ জন ন্যায়াধীশে সিদ্ধান্ত লৈছিল। কিন্তু তাৰ পিছতো যোৱা আঠ বছৰত চৰকাৰ আৰু সংসদে কোনো আইন প্ৰণয়ন কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা নাই। তথ্য সুৰক্ষা সন্দৰ্ভত ন্যায়াধীশ শ্ৰীকৃষ্ণ সমিতি গঠন কৰা হয়, সংসদীয় সমিতিও গঠন কৰা হয়, বিধেয়কৰ খচৰাও দাখিল কৰা হয়। কিন্তু এতিয়ালৈকে ডাটা ছিকিউৰিটিৰ সন্দৰ্ভত কোনো আইন প্ৰণয়ন কৰা হোৱা নাই।আই টি মধ্যস্থতাকাৰী নিয়মৰ ভিত্তিত ২০১২ চনত কে এন গোবিন্দাচাৰ্যই দিল্লী উচ্চ ন্যায়ালয়ত আবেদন দাখিল কৰিছিল, যাৰ ওপৰত যুক্তি দিছিল আৰু ইয়াৰ ওপৰত বহু আদেশ জাৰি হৈছিল। শিশুৰ সুৰক্ষাৰ বাবে, তথ্যৰ সুৰক্ষাৰ বাবে, চৰকাৰী তথ্যৰ সুৰক্ষাৰ বাবে, চৰকাৰৰ ই-মেইল নীতি সন্দৰ্ভত, তেতিয়া নিৰ্বাচন আয়োগে নিৰ্বাচনৰ বাবে ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ বাবে নিৰ্দেশনা জাৰি কৰিছিল।

 মাত্ৰ দুবছৰ পূৰ্বে চৰকাৰে আই টি মধ্যস্থতাকাৰী নিয়ম জাৰি কৰিছে, যাৰ অধীনত যিবোৰ কোম্পানীয়ে মোবাইল ফোনৰ জৰিয়তে অধিক ব্যৱসায় কৰে আৰু যিবোৰক মধ্যস্থতাকাৰী বুলি কোৱা হয়, সেইবোৰ কোম্পানীয়ে তিনি ধৰণৰ বিষয়া নিযুক্তি দিব লাগিব। য’ত তেওঁলোকে কম্প্লাইয়েন্স অফিচাৰ, গ্ৰিভেন্স অফিচাৰ আৰু ন’ডেল অফিচাৰক নিযুক্তি কৰিব লাগিব আৰু তেওঁলোকৰ সবিশেষ তথ্য দিব লাগিব, কিন্তু সেই নিয়মসমূহ কিমান মানি চলিছে সেই সম্পৰ্কে এতিয়ালৈকে কোনো ফলপ্ৰসূ পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হোৱা নাই।গতিকে আমাৰ এই বৰ্তমানৰ ব্যৱস্থাটো এতিয়াও চলিয়েই আছে। সংসদ আৰু চৰকাৰসমূহ যেতিয়ালৈকে সচেতন হৈ থাকে, তেতিয়ালৈকে নতুন সংস্কৰণ আৰু নতুন কথাবোৰ চৰ্চালৈ আহে কিন্তু পিছত সেইবিষয়সমূহ গৌণ হৈ পৰে৷। বৰ্তমান মোবাইল ফোন আৰু ইণ্টাৰনেট এতিয়া সৰু সৰু বস্তু হৈ পৰিছে, এতিয়া চৰ্চালৈ আহিছে AI (Artificial Intelligence)ৰ দৰে  নতুন প্ৰত্যাহ্বান।