ডিজিটেল ডেস্কঃ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আৰ্থিক ভাণ্ডাৰ। চমুকৈ আই এম এফ। পাকিস্তানৰ পৰা শ্ৰীলংকা বা ভূমিকম্পই বিধ্বস্ত কৰা তুৰস্ক আৰু ছিৰিয়ালৈকে - অৰ্থনৈতিক দুৰ্যোগত বাৰে বাৰে এই সংগঠনৰ নাম আহি পৰিছে।
১৯৪৪ চনত বিশ্বত অৰ্থনৈতিক স্থিতিশীলতা অনাৰ উদ্দেশ্যে আই এম এফ গঠন কৰা হৈছিল। কোনো দেশেই যাতে ধনৰ অভাৱত দেউলীয়া হ’ব নালাগে তাৰ বাবেই আই এম এফৰ জন্ম হৈছিল।
আই এম এফ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ অন্তৰ্গত। ১৯৪৪ চনত আমেৰিকাত অনুষ্ঠিত হোৱা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সন্মিলনত সকলো পক্ষই এই সংগঠনটোৰ সৃষ্টিত সমৰ্থন জনাইছিল। ইয়াৰ পিছত আই এম এফৰ জন্ম হয়। একে সময়তে বিশ্ব বেংকৰো সৃষ্টি হৈছিল।
বিশ্বৰ প্ৰায় সকলো দেশেই আই এম এফৰ সদস্য। মুঠ ১৯০খন দেশে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধিৰ সদস্যপদ গ্ৰহণ কৰিছে। কেৱল কিউবা, ইষ্ট টিমৰ, উত্তৰ কোৰিয়া, মনাকো, লিচেনষ্টাইন, টাইৱান আৰু ভেটিকান চিটিহে সদস্য নহয়।
আই এম এফক বিশ্বৰ অৰ্থনৈতিক ৰক্ষক বুলি কোৱা হয়। এই সংস্থাটোৱে বিপদত পৰা যিকোনো দেশলৈ সহায়ৰ হাত আগবঢ়ায়। আই এম এফৰ মুখ্য কাৰ্যালয় ৱাশ্বিংটনত। আই এম এফে অৰ্থনৈতিক প্ৰতিকূলতাৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াত সহায় কৰে। এই ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সংস্থাটোৰ ধন বিভিন্ন খণ্ডত জমা হৈ আছে। বিপদৰ দিনত ভঁৰাল খোলা হয়।
অৰ্থনৈতিকভাৱে পিছপৰা দেশসমূহক আই এম এফৰ অধিক প্ৰয়োজন। এই সংগঠনটোৱে বিপদৰ সময়ত তেওঁলোকৰ ৰক্ষক হিচাপে প্ৰৱেশ কৰে। ঋণগ্ৰস্ত দেশ, প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগে বিধ্বস্ত কৰা দেশ বা যুদ্ধই বিচ্ছিন্ন চৰকাৰ — আই এম এফ সকলোৰে শেষ আশা।
আই এম এফৰ পুঁজিৰ উৎস কি? মূলতঃ এই পুঁজি সদস্য দেশসমূহৰ ধনেৰে চলি থাকে। প্ৰতিখন সদস্য দেশে নিজৰ সামৰ্থ্য অনুসৰি আই এম এফলৈ ধন বৰঙণি আগবঢ়ায়। সেই পুঁজি সংকটৰ সময়ত উপযোগী।
বৰ্তমান আই এম এফৰ ওচৰত ৭৪খন দেশ ঋণী হৈ আছে। এই দেশসমূহৰ পৰা আন্তৰ্জাতিক পুঁজিয়ে মুঠ দুহাজাৰ আঠ বিলিয়ন টকা লাভ কৰে। কেৱল অৰ্থনৈতিক সাহায্যই নহয়, আই এম এফে প্ৰয়োজন অনুসৰি দেশসমূহক ঋণ প্ৰদান কৰে। কেতিয়াবা প্ৰতিকূল পৰিস্থিতিৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈও গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামৰ্শ দিয়ে।
আই এম এফৰ পৰা ঋণ লোৱা দেশসমূহে নিজৰ অৰ্থনৈতিক নীতি সলনি কৰিবলৈ সন্মত হ’ব লাগিব। পূৰ্বৰ নীতি ৰক্ষা কৰিলে পুনৰ একেবোৰ প্ৰতিকূলতাৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধিয়ে যাতে এনে নহয় তাৰ বাবে এক চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰিব বিচাৰিছে।
যোৱা কেইবছৰমানৰ পৰা দেশত অৰ্থনৈতিক সংকটৰ পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি হৈছে। এই সাহায্যৰ লগতে আই এম এফে পৰামৰ্শ আৰু আৰ্থিক সাহায্যও দিব লাগিব।
ক’ৰোনা মহামাৰী আই এম এফৰ বাবে এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান আছিল। এই ভাইৰাছৰ সংক্ৰমণত বহু দেশ বিধ্বস্ত হৈ পৰিছে। অৰ্থনীতিৰ পতন ঘটিল। মানুহে চাকৰি হেৰুৱাইছে। গৃহবন্দী হৈ দিন কটাওক। যাৰ ফলত বাণিজ্যিক লেনদেনও তলত বন্ধ হৈ গ’ল।
২০২০ চনত আই এম এফে কৰ’না মহামাৰীৰ প্ৰথম বছৰত মুঠ ৮৩খন দেশক সহায় কৰিছিল। মুঠ আৰ্থিক সাহায্যৰ পৰিমাণ আছিল প্ৰায় সাড়ে ১৬ বিলিয়ন ডলাৰ।
অৱশ্যে আই এম এফকো কিছুমান ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন পক্ষৰ পৰা সমালোচনাৰ সন্মুখীন হৈছে। অভিযোগ অনুসৰি এই সংগঠনটোৱে নিৰপেক্ষতাৰ আৱৰণত কাম কৰে যদিও একেবাৰে নিৰপেক্ষ নহয়। এটা অংশই দাবী কৰে যে আমেৰিকাকে ধৰি পশ্চিমীয়া দেশসমূহৰ ইয়াৰ ওপৰত প্ৰভাৱ আছে।
বিশেষজ্ঞসকলৰ দাবী যে আই এম এফে আৰ্থিক সাহায্য দিলেও কোনো দেশৰ ঋণ পৰিশোধ কৰিবলৈ কঠোৰ নিয়ম আৰোপ কৰে। সেই দেশখনক উন্নত কৰাৰ পৰিৱৰ্তে আই এম এফৰ পৰিস্থিতি আৰু অধিক অৱনতি ঘটিব পাৰে। বিশেষকৈ উন্নয়নশীল দেশসমূহৰ ক্ষেত্ৰত এই কথা সত্য।
অৱশ্যে বিশ্বৰ বিভিন্ন স্থানত বিভিন্ন সময়ত আই এম এফৰ কাম-কাজৰ প্ৰশংসা লাভ কৰিছে। এই সংস্থাটোৱে শ্ৰীলংকাৰ অৰ্থনৈতিক সংকটৰ কাষত থিয় দিছে। পাকিস্তানকো আই এম এফে কেইবাবাৰো বিপদৰ পৰা আঁতৰাই আনিছে।
বিশেষজ্ঞসকলৰ মতে আই এম এফে যি লক্ষ্যৰে আৰম্ভ কৰিছিল, সেই উদ্দেশ্যকে পালন কৰিব লাগে। কোনো ৰাজনৈতিক কাৰণত অথবা উচ্চ শক্তিৰ আঙুলি টোৱাই আই এম এফ যাতে প্ৰভাৱিত নহয় তাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখিব পাৰিলে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি আটাইতকৈ নিৰ্ভৰযোগ্য সংস্থা হৈ পৰিব।
